Katsina (jiha)

Jiha a Najeriya
(an turo daga Jihar Katsina)

Katsina jiha ce a shiyyar Arewa Maso Yammacin Najeriya.[1] An kuma ƙirkiri jihar Katsina ne a shekarar alif 1987, lokacin da aka samar da ita daga jihar Kaduna. A yau, Jihar Katsina ta yi iyaka da Jihohin Zamfara, Kaduna, Kano da Jigawa, har ila yau Kuma Katsina tanada iyaka da Jamhuriyar Nijar. Ana mata lakabi da "Ta Dikko Dakin Kara", kuma anama Katsinawa kirarin "Kunya gareku badai Tsoro ba".Babban birnin jihar da garin Daura, an bayyana su daga cikin "tsofaffin mazaunun al'adu, Musulunci da kuma ilmantarwa" a Najeriya.

Katsina
Katsina State (en)
Jihar Katsina (ha)


Wuri
Map
 12°15′N 7°30′E / 12.25°N 7.5°E / 12.25; 7.5
Ƴantacciyar ƙasaNajeriya

Babban birni Katsina
Yawan mutane
Faɗi 7,831,319 (2016)
• Yawan mutane 323.72 mazaunan/km²
Harshen gwamnati Turanci
Labarin ƙasa
Yawan fili 24,192 km²
Sun raba iyaka da
Bayanan tarihi
Mabiyi Jihar Kaduna
Ƙirƙira 23 Satumba 1987
Tsarin Siyasa
Majalisar zartarwa Majalisar Zartarwa ta Jihar Katsina
Gangar majalisa Katsina State House of Assembly (en) Fassara
Bayanan Tuntuɓa
Kasancewa a yanki na lokaci
Lamba ta ISO 3166-2 NG-KT
Wasu abun

Yanar gizo katsinastate.gov.ng
Katsina State Inland Revenue Office, Katsina City

Jihar Katsina, tana da mazauna sama da 5,800,000 a kidayar shekarar Alif ta 2006, jihar Katsina ce ta biyar mafi girma a Jerin yawan habakar jama'a a jahohin biyar mafi girma a cikin ƙasar ta Nijeriya, cikin yawan jama'a, duk da kasancewarta ta bakwai daga cikin Jihohi 17 mafi fadin kasa daga cikin jihohi 36 na tarayyar Nijeriya. Ta fuskar adadin kabilu kuwa, jama'a, Fulani sun fi kowace ƙabila yawa a jihar, kuma mafi yawancin mutanen Jihar Katsina sunabin koyarwar addinin Musulunci. A shekarar Alif 2005, [2] In 2005, Katsina became the fifth state in Nigeria to adopt Sharia law.[3][4]Katsina ta zama jiha ta biyar a Najeriya da ta yi amfani da tsarin Shari'ar Musulunci.

Gwamnan jihar Katsina na yanzu shi ne Dr.Dikko umar radda, dan jam’iyyar "All Progressives Congress"Ana daukar jihar a matsayin babbar cibiyar siyasar Muhammadu Buhari, dan asalin garin Daura, wanda ya lashe jihar a zaben shugaban kasa na shekarar Alif 2019 da kusan kashi 80% na ƙuri’un mutanen jihar. [5]

Jihar Katsina na daya daga cikin jihohin Najeriya da ke fama da matsalar ta'addanci. Wacce ta fara shekarar Alif 2020. kungiyar yan ta'adda da yan fashi da garkuwa da mutane sun yi garkuwa da yara sama da 300 a karamar hukumar kankara.[6][7]

Demography gyara sashe

Fulani sun fi kowace kabila yawa.[2]

Addini gyara sashe

Galibin mutanen Jihar Katsina musulmai ne,[8][9]Template:Clarify The Church of Nigeria has a Diocese of Katsina.[10] kuma Gobarau Minaret muhimmin gini ne a birnin Katsina (kuma tarihi ya tabbbatar da cewa an ginata ne domin amfanin addinin musulunci). Jihar Katsina, har yanzu tana aiwatar da Shari'a a duk fadin jihar.Akwai kuma Cocin na Najeriya yana da Diocese na Katsina. Cocin Redeemed Christian Church of God da Cocin Roman Katolika suna nan a cikin jihar.[11]Template:Failed verification[12]

Kananan hukumomin gyara sashe

Jihar Katsina ta kunshi kananan hukumomi har 34 ga su nan kamar haka:

  • Dutsin-ma
  • Faskari
  • Funtua
  • Ingawa
  • Jibia
  • Kafur
  • Kaita
  • Kankara
  • Kankia
  • Katsina
  • Kurfi
  • Kusada
  • Mai'Adua
  • Malumfashi
  • Mani
  • Mashi
  • Matazu
  • Musawa
  • Rimi
  • Sabuwa
  • Safana
  • Sandamu
  • Zango

Ilimi gyara sashe

Jihar Katsina cibiya ce ta ilimin boko dana yau da kullum. A halin yanzu tana da Kwalejin Ilimi ta Tarayya ta Katsina,[13] is a public university owned by the state government. Al-Qalam University, the first Islamic university in Nigeria is privately owned. Federal University, Dutsin-Ma[14] is owned by the federal government as well as Federal College of Education, Katsina[15] (affiliated to Bayero University Kano[16]). Kwalejin Kimiyya ta Kwalejin Hassan Usman Katsina, da Kwalejin ilimi ta tarayyar Najeriya Federal Polytechnic Daura da Jami'ar Tarayya ta Dutsin-Ma, jami'ar gwamnatin tarayya ta jihar katsina, wadda aka sauya mata suna zuwa marigayi Shugaba Umaru Musa Yar'adua, Jami'ar Umaru Musa Yar'adua, Jami'ar Alqalam ta Katsina ; Yusufu Bala Usman College of Legal, and General Studies, Daura da Makarantar Nazarin Karatu da Gyara, Funtua (SBRS / ABU Funtua) da Kwalejin Ilimi ta Isa Kaita Dutsin-Ma, da ke garin Dutsin-ma.

A takaice dai akwai cibiyoyin bayar da digiri har guda bakwai a cikin jihar mallakar hukumomi daba-d.a. Cn cibiyoyin sune Jami'ar Umaru Musa Yar'adua, mallakar gwamnatin jihar. Jami'ar Alqalam Katsina, jami'ar Musulunci ta farko a Najeriya kuma mallakar ta ce. Jami'ar Tarayya ta Dutsinma, mallakar gwamnatin tarayya. Kwalejin Ilimi ta Tarayya ta Katsina (wacce ke da alaƙa da Jami'ar Bayero ta Kano). National Open University of Nigeria, Isa Kaita College of Education Dutsinma (wacce ke da nasaba da Jami'ar Ahmadu Bello, Zariya), kwalejin ilimi ce ta jihar. Cibiyar Cherish Batsari, wata jami'a mai zaman kanta ta ba da digiri a kwasa-kwasan kiwon lafiya. [17]

Tasirin annobar COVID-19 a jihar Katsina gyara sashe

Duk da matakan da gwamnatin jihar ta dauka na hana yaduwar cutar COVID-19 a cikin jihar, a ranar 7 ga watan Afrilu 2020, wani likita a karamar hukumar Daura ya mutu sakamakon kamuwa da cutar da ke da alaka da Corona virus kuma an yi wa dangin sa gwaji mai kyau. Daga baya, daya daga cikin majiyyatan likitan shima ya mutu. Don dakile yaduwar cutar, gwamnatin jihar ta bada umarnin kulle a cikin jihar tare da tura 'yan sanda don tabbatar da bin doka. Ko yaya, akwai lokuta da suka saba wa wannan umarni kuma mutane na zargin gwamnati da kulle wuraren ibada kamar su coci-coci da masallatan Juma'a yayin da manyan kasuwanni irin su 'Yar Kutungu, Himata, Greenhouse, Mudassir da sauransu ke aiki. An yi arangama tsakanin ‘yan sanda da matasa a karamar hukumar Kusada wanda ya yi sanadiyyar mutuwa da kame fararen hula.

Fitattun mutane daga jihar Katsina gyara sashe

 
Sarkin Katsina, Muhammad Dikko dan Gidado, da sauran jami'ai, 1911
  • Abba Musa Rimi, Gwamnan Jihar Kaduna shekarar alif 1980 zuwa shekarar alif 1983
  • Abdulmuminu Kabir Usman, Sarkin Katsina
  • Aminu Bello Masari tsohon kakakin majalisar wakilai shekara ta 2003 zuwa shekara ta 2007 kuma Gwamnan jihar na yanzu
  • Faruk Umar Faruk CON, Na Yanzu kuma Sarkin Daura na 60
  • Habu Daura, kwamishinan ‘yan sanda kuma shi ne mai rikon mukamin mai kula da jihar Bayelsa, daga watan Fabrairu zuwa Yuni 1997
  • Hamza Rafindadi Zayyad, tsohon shugaban Kwamitin Fasaha kan Bayar da Kasuwanci da Kasuwanci
  • Hassan Katsina, Gwamnan soja na yankin arewa daga shekara ta 1966 zuwa shekara ta 1967.
  • Ibrahim Coomassie, Sufeto Janar na ‘yan sanda shekara ta 1993 zuwa shekara ta 1999
  • Ibrahim M. Ida, Sanata mai wakiltar mazabar Katsina ta Tsakiya ta jihar Katsina, Najeriya, yana kan mulki a ranar 29 ga watan Mayu shekara ta 2007 kuma dan jam'iyyar All Progressive Congress APC
  • Ibrahim Shema, Gwamnan jihar Katsina shekara ta 2007 zuwa shekara ta 2015
  • Isa Kaita, ministan ilimi na arewacin Najeriya na farko kuma kakakin majalisar dokoki a Nijeriya ta arewa
  • Ja'afar Mahmud Adam, Malamin Addinin Islama mai Salafiyya yayi daidai da Kungiyar Izala
  • Lawal Kaita, Gwamnan jihar Kaduna a shekara ta 1983
  • Lawal Musa Daura, Darakta Janar na hukumar tsaro ta farin kaya ta Najeriya
  • Magaji Muhammed, tsohon Ministan Harkokin Cikin Gida, tsohon Ministan masana'antu da tsohon Jakadan Najeriya a Masarautar Saudiyya.
  • Mahmud Kanti Bello, Tsohon Babban Bulala na Majalisar Dattawa
  • Mamman Shata, mawakin hausa / mawaki.
  • Mohammed Bello, tsohon Babban Alkalin Kotun Koli
  • Mohammed Tukur Liman tsohon shugaban masu rinjaye na majalisar dattijan Najeriya .
  • Muhammadu Buhari, Shugaban mulkin soja na shekara ta 1983 zuwa shekara ta 1985, Shugaban PTF kuma Shugaban Najeriya tun daga 29 ga watan Mayu, shekara ta 2015
  • Muhammadu Dikko Yusufu Sufeto Janar na 'yan sanda daga shekara ta1975 zuwa shekara ta1979
  • Muhammadu Dikko, Sarkin Katsina a shekara ta 1906 zuwa shekara ta 1944.
  • Saddik Abdullahi Mahuta, tsohon Babban Alkalin Jihar Katsina daga shekara ta 1991 zuwa shekara ta 2013 da Galadiman Katsina na 11, Hakimin Malumfashi.
  • Sani Ahmed Daura, kwamishinan ‘yan sanda na Jihar Legas a shekara ta 1990, kuma shi ne Gwamnan Jihar Yobe na farko daga shekara ta 1991 zuwa shekara ta 1991
  • Sani Zangon Daura, Ministan Noma na Tarayyar da Raya Karkara a shekara ta 1999 zuwa shekara ta 2000, Ministan Muhalli na Tarayya as shekara ta 2000 zuwa shekara ta 2001
  • Shehu Musa Yar'Adua, dan siyasa, babban janar kuma Mataimakin Shugaban Kasa na Soja daga shekara ta 1976 zuwa shekara ta 1979
  • Sunusi Mamman, mataimakin shugaban jami’ar Umaru Musa Yaradua, Katsina sau biyu.
  • Tajudeen Abdul-Raheem, Pan-Africanist, Oxford Rhodes Scholar da Tsohon Mataimakin Darakta na Majalisar Dinkin Duniya Millennium Kamfen ga watan Afirka a shekara ta 1961 zuwa shekara ta 2009
  • Umar Farouk Abdulmutallab, an yanke masa hukuncin ɗaurin rai da rai a Amurka saboda yunƙurin jefa bam ɗin jirgin sama na Arewa maso gabas a filin jirgi, 253 a ranar Kirsimeti, a shekara ta 2009.
  • Umaru Musa Yar'Adua, Gwamnan Jiha a shekara ta 1999 zuwa shekara ta 2007, da kuma Shugaban Najeriya a shekara ta 2007 zuwa shekara ta 2010
  • Umaru Mutallab,tsohon ma'aikacin kasuwanci da harkar banki sannan kuma tsohon Ministan cigaban tattalin arziki.
  • Ummarun Dallaje shi ne Shugaban Musulunci na 39 a Katsina, sarki na farko a Fulanin, sannan kuma shi ne sarki a daular Dallazawa.
  • Yakubu Musa Katsina, malamin addinin Musulunci.

Manazarta gyara sashe

  1. "Home | Institute of International Studies". iis.berkeley.edu. Retrieved 2021-03-07.
  2. 2.0 2.1 Nkromah, Gamal. "Nigeria fastened with nails". Al-Ahram Weekly Online. Al-Ahram Weekly. Archived from the original on 2007-05-04. Retrieved 2007-04-24.
  3. "CNN.com - Woman sentenced to stoning freed - Feb. 23, 2004". edition.cnn.com. Retrieved 2021-03-07.
  4. "Katsina adopts Sharia". The New Humanitarian (in Turanci). 2000-08-01. Retrieved 2021-03-07.
  5. "Buhari Wins Katsina with 1.2m Votes". THISDAYLIVE (in Turanci). 2019-02-25. Retrieved 2021-03-07.
  6. "More than 300 schoolchildren are abducted in Nigeria". The Economist. 2020-12-19. ISSN 0013-0613. Retrieved 2021-03-07.
  7. "Gunmen kidnap 'hundreds' of schoolboys in central Nigeria". France 24 (in Turanci). 2021-02-17. Retrieved 2021-03-07.
  8. Sani, Abubakar (2004). The Great Province. Lugga Press. pp. 174–176. ISBN 9782105481.
  9. "AFRICA | Nigeria's Katsina state adopts Sharia". BBC News. Retrieved 2021-11-21.
  10. "Church of Nigeria: Diocese of Lagos". Archived from the original on January 11, 2011.
  11. "RCCG Katsina/Jigawa province celebrates". Archived from the original on 2011-10-08. Retrieved 2011-08-22.
  12. "Two churches destroyed in Bauchi State, Nigeria". Retrieved 22 May 2017.
  13. "List Of UMYU Courses and Programmes Offered". www.myschoolgist.com (in Turanci). 2020-10-09. Retrieved 2021-11-22.
  14. "Official List of Courses Offered in Federal University, Dutsin-ma (FUDMA) - Myschool". myschool.ng (in Turanci). Retrieved 2021-11-22.
  15. Admin, I. J. N. (2020-10-24). "Full List of Courses Offered In Federal College Of Education Katsina (FCEKATSINA)". ITSJAMBNEWS (in Turanci). Archived from the original on 2021-11-22. Retrieved 2021-11-22.
  16. "List of Courses Offered at Bayero University Kano (BUK)". Nigerian Scholars (in Turanci). 2018-04-14. Retrieved 2021-11-22.
  17. Malam Mustapha 7 institutions currently running degree programs in Katsina http://katsinapost.com.ng/2018/05/17/7-institutions-currently-running-degree-programs-in-katsina/ Archived 2021-04-17 at the Wayback Machine
  1. ^ Malam Mustapha 7 institutions currently running degree programs in Katsina http://katsinapost.com.ng/2018/05/17/7-institutions-currently-running-degree-programs-in-katsina/


Jihohin Najeriya
Babban birnin tarayyar (Abuja) | Abiya | Adamawa | Akwa Ibom | Anambra | Bauchi | Bayelsa | Benue | Borno | Cross River | Delta | Ebonyi | Edo | Ekiti | Enugu | Gombe | Imo | Jigawa

Kaduna | Kano | Katsina | Kebbi | Kogi | Kwara | Lagos | Nasarawa | Neja | Ogun | Ondo | Osun | Oyo | Plateau | Rivers | Sokoto | Taraba | Yobe | Zamfara