Kaduna: ita ce Babban Birnin Jihar Kaduna, kuma tsohuwar hedikwatar siyasar Arewacin Najeriya. Tana nan a Arewa Maso Yammacin Najeriya, akan kogin Kaduna. Cibiyar kasuwanci ce kuma babbar cibiyar sufuri a matsayin hanyar shiga jihohin arewacin Najeriya, tare da layin dogo da muhimman hanyoyin sadarwa.

Kaduna
Wikimedia disambiguation page (en) Fassara

Yawan mutanen Kaduna ya kai 760,084 a kidayar da akayi 2006 a Najeriya. Gaggawa cikin sauri tun daga shekarar 2005 ya haifar da karuwar yawan jama'a, kamar yadda a 2023, ƙiyasin yawan jama'a ya kai miliyan 1.1. Yawan al'ummar Jihar Kaduna a shekarar 2021 ya kai mutane miliyan 8.9.

Yanayi: Kaduna State experiences a typical tropical continental climate with distinct seasonal regimes, oscillating between cool to hot dry and humid to wel. These two seasons reflect the influ- ences of tropical continental and equatorial mar itime airmasses which sweep over the entire coun try. However, in Kaduna State, the seasonality is pronounced with the cool to hot dry season being longer than the rainy season. Again the spatial and temporal distribution of the rain varies. decreasing from an average of about 1530mm in Kafanchan-Kagoro areas in the Southeast to about 1015mm in Ikara-Makarfi districts in the northeast. High storm intensities (ranging from 60mm hr-1 to 99mm hr-1) plus the nature of surface runoff build up the good network of medium sized river sys- temps High evaporation during the dry season ton however, creates water shortage problems especially city in Igabi, Giwa, Soba, Makarfi) and Ikara LGA.

Gudanar da jihar ya fara ne da manufar gudanar da Lardi, da Tsarin Mulki na Ƙasa da Ƙananan Hukumomi. Duk da haka, a cikin 1976, Gwamnatin Mohammed ta gabatar da tsarin Ƙaramar Hukumar wanda ya ba da wasu ayyuka ga zaɓaɓɓun kansilolin da aka naɗa. Da kowacce gwamnatin tarayya ta samu nasarar gudanar da mulkin soja guda shida, adadin ƙananan hukumomin Jihar Kaduna ya karu daga goma sha huɗu a farkon shekar 1980 zuwa ashirin da uku a shekarar 1998. Table 18.1 yana ba da jerin sunayensu da kuma wuraren da suka dace. A kowace ƙaramar hukuma ana san ƙananan gundumomi.

Etymology gyara sashe

Asalin kalmar kaduna, ance gurbacewa ce ta kalmar Hausa ta “crocodiles”, Kaddani a harshen Hausa ( kaduna ita ce jam’i). A wata sigar kuma sunan yana ba da hanyar haɗi zuwa kalmar Gbagyi / sunan 'Odna', ma'ana 'kogi'.

Turawan mulkin mallaka na Ingila ne suka kafa Kaduna a shekarar 1900. [1] Gwamnan Burtaniya na farko a Arewacin Najeriya, Sir Frederick Lugard, ya zaɓi wurin da take a yanzu don ci gaba saboda kusancinsa da layin dogo daga Legas zuwa Kano . Ta zama hedkwatar tsohon yankin Arewacin Najeriya a 1917, kuma ta cigaba da riƙe wannan matsayi har zuwa 1967. Har yanzu birnin yana da tasiri a matsayin hedkwatar ƙungiyoyin siyasa da sojoji da al'adu daban-daban musamman a Arewacin Najeriya.[ana buƙatar hujja]

 
Kogin Kaduna da tsohuwar gadar jirgin ƙasa.

Kaduna babbar cibiyar masana'antu ce a Arewacin Najeriya, masana'antu kamar su masaƙu da injina da karafa da aluminum da man fetur da berans . Sai dai masana'antar masaƙa ta ragu sakamakon shigo da kayayyaki da masana'antu da China suka yi a baya-bayan nan sakamakon rashin kula da su na tsawon shekaru a lokacin mulkin soja a Najeriya . Sauran ƙera haske sun haɗa da: robobi da magunguna da kayan fata da kayan ɗaki, da talabijin. Har ila yau, harkar noma babbar sana’a ce a Kaduna, don haka bankin noma na da hedkwatarsa a birnin na kaduna. Wasu manyan kayayyakin noma da ake fitarwa sun haɗa da: auduga da gyada da dawa da gitta. Haka kuma Kaduna tana da reshen kasuwar hada-hadar hannayen jari ta Najeriya . [2] Ƙera motoci ma ya kasance wani muhimmin ɓangare na tattalin arzikin Kaduna. Kamfanin Peugeot Automobiles Nigeria yana kuma da wurin hada-hada a Kaduna. Kaduna Refining and Petrochemical Company (KRPC), ɗaya daga cikin manyan matatun mai na Najeriya guda hudu yana Kaduna. Ana kawo shi ne ta hanyar bututun mai daga rijiyoyin mai na Neja Delta . [2]

Wani bincike da Bankin Duniya ya gudanar a shekarar 2009, ya nuna cewa Kaduna na ɗaya daga cikin manyan birane shida da suka fi fama da rashin aikin yi. An kiyasta kashi 20% na mutanen ba su da aikin yi.

Manazarta gyara sashe

  1. Toyin Falola, Ann Genova, Matthew M. Heaton, Historical Dictionary of Nigeria, Rowman & Littlefield, USA, 2018, p. 217
  2. 2.0 2.1 Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named :1