Zangon Kataf ( Tyap: Nietcen-A̱fakan) karamar hukuma ce a kudancin jihar Kaduna, Najeriya . Hedkwatarta tana cikin garin Zonkwa. Har ila yau sunan wani gari ne ( Tyap: Nietcen-A̱fakan) a cikin masarautar Atyap. Sauran garuruwan sun hada da: Batadon, (Madakiya), Cenkwon (Samaru Kataf), Kamatan da Kamuru. Yana da yanki 2,579 km2 da yawan jama'a 2 a ƙidayar 2006. Lambar gidan waya na yankin ita ce 802.

Zangon Kataf


Wuri
Map
 9°48′N 8°18′E / 9.8°N 8.3°E / 9.8; 8.3
Ƴantacciyar ƙasaNajeriya
JihaJihar Kaduna
Yawan mutane
Faɗi 318,991 (2006)
• Yawan mutane 119.56 mazaunan/km²
Labarin ƙasa
Yawan fili 2,668 km²
Tsarin Siyasa
Majalisar zartarwa supervisory councillors of Zangon-Kataf local government (en) Fassara
Gangar majalisa Zangon-Kataf legislative council (en) Fassara
Bayanan Tuntuɓa
Lambar aika saƙo 802
Kasancewa a yanki na lokaci
zangon kataf
kofar makaranta

Geography gyara sashe

Tsarin ƙasa gyara sashe

A karamar hukumar Zangon Kataf, dutsen da yake da kololuwar kololuwa shi ne tsaunin Kacecere (Atyecarak) mai tsayin mita 1022 kuma ya kuma kai mita 98. Sauran tsaunuka sune: Tudun Kankada (1007m), Tudun Bako (949m), Tudun Madauci (939m), Tudun Ashafa (856m), Tudun Kabam (814m), da Tudun Antang (742m). Dutsen Bako, duk da haka, yana da matsayi mafi girma na 155m.

Yanayi gyara sashe

Garin Zangon Kataf da kewaye yana da matsakaicin zafin jiki na shekara kusan 24.8 °C (76.6 °F), matsakaicin matsakaicin tsayi na shekara kusan 28.6 °C (83.5 °F) da ƙananan 18.8 °C (65.8 °F), tare da ruwan sama mara nauyi a ƙarshen da farkon shekara tare da matsakaicin hazo na shekara kusan 28.1 millimetres (1.11 in), da matsakaicin zafi na 53.7%, kwatankwacin na garuruwan da ke makwabtaka da Kagoro da Zonkwa .

Climate data for {{{location}}}
Watan Janairu Fabrairu Maris Afrilu Mayu Yuni Yuli Ogusta Satumba Oktoba Nuwamba Disamba Shekara
[Ana bukatan hujja]

Gwamnati da siyasa gyara sashe

Iyakoki gyara sashe

Karamar hukumar Zangon Kataf tana da iyaka da karamar hukumar Kachia a yamma, karamar hukumar Kajuru daga arewa maso yamma, karamar hukumar Kauru a arewa da arewa maso gabas, karamar hukumar Kaura a kudu maso gabas, karamar hukumar Jema’a zuwa gabas . kudu da karamar hukumar Jaba zuwa kudu maso yamma.

Rukunin gudanarwa gyara sashe

Karamar Hukuma ta kasu kashi-kashi na mulki ko gundumomin zabe:

  • Atak Nfang (H. Zaman Dabo)
  • Gidan Jatau
  • Ikulu (Bakulu)
  • Jei (H. Unguwar Gaya)
  • Kamatan (Anghan)
  • Kanai (H. Gora)
  • Madakiya (J. Bata̱don)
  • Unguwar Rimi (J. Za̱nta̱ra̱kpat)
  • Zango Urban (T. Nietcen-A̱fakan)
  • Zonkwa
  • Zonzon

Alkaluma gyara sashe

Yawan jama'a gyara sashe

Karamar hukumar Zangon Kataf bisa kididdigar da aka yi a ranar 21 ga Maris, 2006, an yi ta ne zuwa 318,991. Hukumar Kididdiga ta Najeriya da Hukumar Kididdiga ta Kasa ta yi hasashen yawanta zai kai 430,600 nan da 21 ga Maris, 2016.

Mutane gyara sashe

Galibi mutanen suna cikin ƙungiyar ƙabilanci-Linguistic Atyap (Nenzit). Waɗannan mutane sun haɗa da: Bajju, Atyap dace, Bakulu, Anghan da A̱tyeca̠rak. Har ila yau, akwai ’yan asalin Hausawa da sauran al’ummar Nijeriya da suke zaune a cikin ’yan asalin .

Harsuna gyara sashe

Mutanen ’yan asalin biyar da aka samu a cikin Karamar Hukumar suna magana da yarukan da suka danganci yare na gama gari, Tyap . Mafi girma daga cikinsu shine Jju, na kusa da Tyap dace, sa'an nan Kulu, sa'an nan na Nghan sa'an nan kuma ta Tyeca̱rak . Sai dai kuma saboda tasirin turawan mulkin mallaka, ya sa harshen Hausa ma ya zama ruwan dare gama gari.

Al'adu gyara sashe

Jihohin gargajiya gyara sashe

Akwai masarautu guda hudu a karamar hukumar, wato:

  1. Sarkin Akulu, karkashin jagorancin Agwom Akulu, Agwom Yohanna Sidi Kukah . Headquarter a Kamaru .
  2. Anghan sarkin, wanda Ngbiar Anghan ke jagoranta, Ngbiar Adam Alkali. Headquarter a Fadan Kamatan.
  3. Atyap chiefdom, headed by the A̱gwatyap (A̱gwam A̱tyap ), A̱gwam (Sir) Dominic Gambo Yahaya (KSM) . Headquarter a A̠tak Njei, Zangon Kataf.
  4. Sarkin Bajju, shugaban A̱gwam Ba̱jju, A̱gwam Nuhu Bature A̱chi (OON) . Headquarter a Zonkwa .

Abinci gyara sashe

 
Pounded yam (Tyap: tuk a̱cyi, Jju: tuk dicyi ) da miya egusi

Manyan abubuwan cin abinci na al'adu da mutanen Zangon Kataf ke morewa sun hada da:

  • Tuk (manyan fulawa ) - wanda za a iya ci tare da kowace irin miya da mutum yake so.
  • Naman alade da naman kare kuma ana cinye su da kyau a wannan rabe-raben duniya.

Babban abin sha da ba na giya ba wanda ke da alaƙa da wannan yanki ana kiransa ta̱bwai a yaren Tyap ( kunu a Hausa ).

Har ila yau yankin ya dade yana da ma’ana wajen hada barasa da aka fi sani da a̱kan a Tyap dace da Tyeca̠rak, dikan a Jju da burukutu a kasar Hausa, duk da cewa an hana yinsa a wasu wurare.

Fitattun mutane gyara sashe

  • Bala Achi, masanin tarihi, marubuci
  • Katung Aduwak, mai shirya fina-finai
  • Rachel Bakam, mai nishadantarwa, mai gabatar da talabijin
  • Ishaya Bakut, soja
  • Isaiah Balat, ɗan kasuwa, ɗan siyasa
  • DJ Bally, DJ, mai shirya kiɗa, mai yin muryoyin murya, da halin TV
  • Nuhu Bature, shugaban kasa
  • Musa Bityong, aikin soja
  • Harrison Bungwon, injiniya, babban mai mulki
  • Bala Ade Dauke, dan siyasa, fitaccen mai mulki
  • Marok Gandu, jarumin mutumi
  • Sunday Marshall Katung, lauya, dan siyasa
  • Toure Kazah-Toure, ɗan tarihi, ɗan gwagwarmaya, ɗan Afirka
  • Matthew Hassan Kukah, limaman coci
  • Yohanna Sidi Kukah, babban mai mulki
  • Zamani Lekwot, Military service
  • Albarkacin Liman, aikin soja
  • Kyuka Lilymjok, lauya, marubuci, ilimi
  • Yohanna Madaki, soja
  • Ishaya Shekari, soja
  • Dominic Yahaya, babban mai mulki
  • Andrew Yakubu, Injiniya
  • Paul Samuel Zamani, limamai

Duba kuma gyara sashe

Manazarta gyara sashe

Template:Kaduna State