Ali Babba bin BelloAbout this soundAli Babba bin Bello  (Haihuwa da Rasuwa: tsakanin shekara ta alif ɗari takwas da hudu 1804 - 1859) shi ne Sarki na huɗu na Halifancin Sakkwato Daular Musulunci daga shekarar 1842 - 1859. Ali bin Bello an san shi da sunaye daban-daban a wurare daban-daban, da suka haɗa da: Ali bin Bello, Aliyu Babba (kar a rude shi da jikansa da sunansa, Sarkin Kano daga shekarar 1894 - 1903 da sunan ɗaya), da Mai Cinaka.

Ali Babba bin Bello
Sultan na Sokoto

Rayuwa
Haihuwa Wurno, 1808
ƙasa Najeriya
Mutuwa Sokoto, 21 Oktoba 1859
Ƴan uwa
Mahaifi Muhammadu Bello
Yara
Sana'a

Rayuwar farko gyara sashe

An kuma haifi Ali Babba bin Bello a shekarar 1804 ɗan Ladi, ƙwarƙwarar Hausa ga Muhammed Bello, Sarkin Musulmi na biyu, kuma jika ga Usman dan Fodio, Sarkin Musulmi na farko. Kodayake ba a haife shi daga ɗayan matan Bello ba, amma an mai da shi kamar daga zuriyar Bello kuma ya sami damar zama magajin Abu Bakr Atiku a shekarar 1842. A cikin zaɓinsa kuma a matsayin Sarkin Musulmi, an zaɓe shi ne a maimakon wasu sonsa Muhammaduan Muhammadu Bello guda uku da ɗayan baffansa ga wannan matsayi.

Sarautar Sarkin Musulmi gyara sashe

Ali Babba ya hau karagar mulki ne a wani wuri mai cike da rudani a Khalifanci na Sakkwato. Usman dan Fodio da Muhammed Bello sun yi mafi girman fadada daular, amma a cikin 'yan shekarun nan an yi tawaye da yawa daga sarakuna daban-daban a cikin Kalifancin kuma ana samun tashin hankali tsakanin Sakkwato da Masarautar Bornu . Ali Babba ya kuma inganta mulkin Khalifanci na Sakkwato, ya kawar da da yawa daga cikin tashin hankali tsakanin Sarkin Musulmi da Sarakuna, ya samu nasarar dakatar da fada da Bornu, sannan ya fara kasuwanci da Daular Burtaniya.

Da yawa daga cikin Masarautun sun sami 'yanci daga Khalifanci a lokacin da Ali Babba ya hau mulki. Juyin mulki a Kebbi, Dendi, da Zamfara duk Ali Babba ne ya kawo karshen su yayin mulkin sa. Bugu da kari, tashin hankalin da ke masarautar ta Adamawa, inda Sarki Adamawa ya yi barazanar barin Kalifancin Sakkwato, rikicin da ya kai wani matsayi a watannin baya na mulkin magabatansa, an warware shi cikin sauri tare da Ali Babba ya sake tabbatar da ikon na Adama tare da kawo karshen amincewa da shi na kishiyoyinsa. Koyaya, a lokacin mulkinsa, masarautar Hadejia tayi nasarar tawaye daga Khalifanci. Sarkin Hadejia, Buhari, ya kuma ki mika wuya ga tambayar da Ali Babba ya yi masa dangane da zaluncin Buhari wanda ya haifar da gwagwarmaya tsawon shekaru 10 tare da Hadejia na samun 'yanci har zuwa mutuwar Buhari.

A lokaci guda, rikici tsakanin Sakkwato da Bornu ya kasance yana gudana a mafi yawan zamanin magabacinsa. Ali Babba ya sami damar kawo ƙarshen hare-haren bayi da sojojinsa suka yi a cikin yankin Bornu, ya ba wa Bornu wasu filaye, kuma ya yi shawarwarin dakatar da fada.

A cikin alib 1853, mai bincike Heinrich Barth da Ali Babba sun sasanta kan wata babbar yarjejeniyar kasuwanci tsakanin Turawan Ingila da kuma Khalifancin Sokoto.

Nasaba gyara sashe

'Ya'yansa biyu sun hau matsayin Sarkin Musulmi: Umar bin Ali (Sultan daga 1881 - 1891) da kuma Muhammadu Attahiru II (Sarki na farko a ƙarƙashin Mulkin Mallaka na Burtaniya daga 1903 - 1915).

Manazarta gyara sashe

Magabata
{{{before}}}
{{{title}}} Magaji
{{{after}}}


Sarakunan Sokoto
Usman Dan Fodiyo | Muhammadu Bello | Abubakar Atiku | Ali Babba bin Bello | Ahmadu Atiku | Aliyu Karami | Ahmadu Rufai | Abubakar II Atiku na Raba | Mu'azu | Umaru bin Ali | Abderrahman dan Abi Bakar | Muhammadu Attahiru I | Muhammadu Attahiru II | Muhammadu dan Muhammadu | Hassan dan Mu'azu Ahmadu | Siddiq Abubakar III | Ibrahim Dasuki | Muhammadu Maccido | Sa'adu Abubakar