Ambaliyar Angola, Namibiya da Zambiya ta 2009

Ambaliyar Angola, Namibiya da kuma Zambiya ta 2009, annoba ce da ta fara a farkon watan Maris shekara ta 2009 kuma ta yi sanadiyar mutuwar aƙalla mutum 131 kuma ta shafi kusan mutane 445,000. Ambaliyar ruwa ta shafi yankuna bakwai na Namibiya, larduna uku na Zambia, yankuna biyu na Angola da kuma wani bangare na Botswana. Ruwan ya lalata gine-gine da ababen more rayuwa tare da raba akalla mutane 300,000 da muhallansu. An kafa dokar ta baci a arewacin Namibiya a yayin da ake fargabar barkewar cututtuka. Hukumomin Red Cross da gwamnatocin kasashen biyu sun dauke matakai game da annobar, kuma Hukumar Lafiya ta Duniya ta raba tallafi.

Ambaliyar Angola, Namibiya da Zambiya ta 2009
ambaliya
Bayanai
Kwanan wata	ga Maris, 2009
Wuri
17°24′S 16°00′E

tasbira Ambaliyar Angola, Namibiya da Zambiya ta 2009

Dalilai

Yankunan kan iyaka na Angola, Namibiya da Zambia sun mamaye kananan koguna da ke ambaliya akai-akai a lokacin damina daga Disamba zuwa Afrilu. Ambaliyar ruwa a shekarar 2008 ta kasance daga watan Fabrairu zuwa Maris kuma ta shafi mutane 250,000 a Namibiya inda mutane 42 suka rasa rayukansu. Ambaliyar ruwa a bana ta samo asali ne sakamakon ruwan sama mai yawa; An samu ruwan sama mai yawa a yankin tun daga watan Disamba fiye da yadda aka samu a duk lokacin damina na watanni biyar na bara. Sakamakon haka, ambaliyar ruwa a bana ta yi muni fiye da yadda aka saba fuskanta. An bayyana cewa ambaliyar ruwan na iya zama mafi muni a yankin tsawon shekaru arba'in. Cibiyar nazarin yanayi ta kasar Angola ta sanya dalilin ruwan sama kamar da bakin kwarya wanda ake sa ran zai ci gaba da kasancewa a kasar har zuwa watan Afrilu da zai fara tafiya kudu. Wani rahoto ya dora alhakin ci gaba da ruwan sama kamar da bakin kwarya kan illolin yanayi na La Niña .

Illoli

Angola

Ambaliyar ruwa ta shafa Angola a cikin larduna biyu: Cuando Cubango da Cunene . Lardin da abin ya fi shafa shi ne Cunene, wanda ke kan kogin Cuvelai . A cikin Cunene kadai mutane 125,000 ambaliyar ruwan ta shafa kuma 25,000 sun rasa muhallansu. A duk fadin kasar sama da mutane 30,000 ne ambaliyar ta raba da gidajensu. Akwai fargabar cewa ambaliyar za ta iya ta'azzara cututtukan da ake da su a yankin, musamman kwalara da zazzabin cizon sauro . An kuma bayar da rahoton bullar cutar kwalara guda uku a Ondjiva, babban birnin yankin Cunene, kuma jami'an yankin na sa ran adadin zai karu. Kungiyar agaji ta Red Cross ta ce kawo yanzu an samu asarar rayuka 19 sakamakon ambaliyar ruwa a Angola.

Botswana

Tsawon kogin Okavango ya shafi Botswana zuwa 8.62 m, zurfi mafi girma na biyu da aka rubuta kuma mafi girma tun 1969. Okavango ya ƙare a Botswana a cikin Okavango Delta kuma gwamnatin Botswana ta ba da sanarwar gargadi ga waɗanda ke zaune a gefen kogin su tashi zuwa tudu. Gwamnati ta kori iyalai 63 a cikin fargabar cewa ambaliyar ruwan za ta tsananta musamman a gundumar Chobe . Sama da mutane 400 ne suka rasa matsugunansu sakamakon ambaliyar ruwa kuma rundunar tsaron Botswana na kokarin taimakawa wadanda abin ya shafa.

Namibiya

Yankuna bakwai na Namibiya ambaliyar ta shafa: Omusati, Ohangwena, Oshana, Oshikoto, Zambezi, Kavango da Kunene . Yankunan da abin ya fi shafa sun hada da Omusati, Ohangwena, Oshana da Oshikoto wadanda ke kan kogin Cuvelai. A yankin Zambezi ruwan ambaliya ya kai wurare 20 km daga inda kogin ya saba gudana. Mutane 300,000 ne ambaliyar ruwa ta shafa a Namibiya wanda ya raba kusan mutane 276,000 da muhallansu. Ambaliyar ruwan ta lalata amfanin gona, gidaje, makarantu, cibiyoyin kiwon lafiya da kuma tituna a kasar wanda shugabanta, Hifikepunye Pohamba, ya ce zai iya fuskantar daya daga cikin bala'o'i mafi muni a tarihin rayuwa. Hanyoyin tsakuwa sun shafi musamman inda kusan kashi 85% na wadanda ke yankunan da abin ya shafa suka lalace tare da yankewa mutane taimako. An dai tafi da mutane da dabbobi kuma an samu wasu kadawa da 'yan doki da ke ninkaya a cikin ruwan da ke kai hare-hare tare da kashe mutane. An samu bullar cutar kwalara a yankin Kunene da ambaliyar ruwan ta kara ta’azzara ta hanyar mamaye kayayyakin tsaftar muhalli da kuma rage samar da tsaftataccen ruwan sha. Cutar zazzaɓin cizon sauro kuma ta karu, inda mutane 2,000 suka kamu da cutar inda 25 daga cikinsu suka mutu. Gwamnatin Namibiya ta bayyana cewa kawo yanzu mutane 112 ne suka mutu sakamakon ambaliyar ruwa.

Shugaba Pohamba ya bayyana cewa matsalar karancin abinci na iya biyo bayan ambaliyar ruwa kuma Majalisar Dinkin Duniya ta yi kiyasin cewa noman amfanin gona a Namibia zai ragu da kashi 63 cikin 100 nan da shekara mai zuwa kuma mutane kusan 500,000 za su fuskanci matsalar karancin abinci. Farashin kayan abinci na gida ya riga ya tashi da kashi 37% saboda bala'in.

Zambiya

Zambiya ta fuskanci ambaliyar ruwa a Lardunan Yamma, Arewa maso Yamma da kuma Kudu . Lalacewar ababen more rayuwa kadai ya kai sama da dala miliyan 5 kuma gundumomi guda daya, Shangombo, ya rage daga taimakon waje gaba daya. Ambaliyar ruwan ta shafi gidaje 20,000 tare da lalata gidaje 5,000 a Lardin Kudu kadai.

Wani wuri

Ko da yake wannan lamari na musamman na ambaliya ya fi muni fiye da yadda aka fuskanta a baya a Namibiya da Angola, an sami raguwar ambaliyar ruwa a wasu wurare a yankin, kamar a kogin Zambezi, kuma ana sa ran damina za ta wuce makonni hudu kacal. Ana sa ran madatsar ruwan Kariba da ke Zimbabwe da kuma madatsar ruwan Cahora Bassa a Mozambique za su kare kasashen da ke yankin Zambezi na kasa daga ambaliya da ruwan sama a kogin sama ya haifar. Kungiyar agaji ta Red Cross tana kuma sa ido kan guguwar ruwan zafi mai tsanani Izilda wacce ke kan hanyar zuwa gabar tekun gabashin Mozambique kuma za ta iya haifar da ambaliyar ruwa a can.

Martani

Shugaba Pohamba ya kafa dokar ta baci a yankuna shida na arewacin kasar, kuma ya bukaci taimakon kasashen duniya. Asusun bayar da agaji na jihar Namibiya ya dukufa a yankin inda yake kai ruwa da abinci da tantuna da sauran kayayyaki zuwa yankunan da ambaliyar ruwa ta yi kamari ta jirgin helikwafta da kwale-kwale. Sai dai kuma ana samun cikas sakamakon karancin jiragen sama da na kwale-kwale, kuma ana fama da karancin kudade. Hukumomin agaji na Red Cross a Angola da Namibiya sun mayar da martani kan bala'in. Kungiyar agaji ta Red Cross ta Angola tana rarraba gidajen sauro, allunan tsaftace ruwa da kuma buhunan ruwa na Rehydration kuma kungiyar agaji ta Red Cross ta Namibia tana rarraba allunan chlorine tare da inganta tsafta a wuraren da abin ya shafa. Hukumar lafiya ta duniya ta kuma mayar da martani tare da kai tan biyar na kayayyakin kiwon lafiya da kuma samar da ruwan sha. Akwai fargabar cewa rikicin kudi na shekara ta 2007-2008 na iya takaita tasirin kungiyoyin agaji wadanda tuni suka yi kaurin suna a fadin Afirka. An kafa sansanonin 'yan gudun hijira a Oshana, Oshikoto, Ohangwena da Omusati a Namibia kuma a halin yanzu suna dauke da mutane kusan 4,500 duk da cewa an ce sun cika makil da rashin ruwan sha da tsaftar muhalli. Hukumar lafiya ta duniya ta aike da kungiyoyin kiwon lafiya da dama zuwa yankin domin horar da ma'aikatan gaggawa da kuma samar da kwararru kan rigakafin cututtuka. Ambaliyar ta zo dai-dai da ziyarar da Paparoma Benedict na 16 ya kai Angola, wanda ya bayyana goyon bayansa ga wadanda ambaliyar ta shafa tare da karfafa yunkurin sake gina kasar. Kamfanin samar da wutar lantarki na kasar Namibia, NamPower, ya ba da gudummawar kayan abinci na Naira 50,000 ga wadanda suka rasa matsugunansu a yankunan da ke kusa da tashar samar da wutar lantarki ta Ruacana wanda ya kai kashi 70% na bukatun wutar lantarkin kasar. Kungiyar agaji ta Red Cross da Red Crescent ta kasa da kasa ta kaddamar da neman dalar Amurka miliyan 1.3 don tallafawa ayyukan agaji don taimakawa mutane 20,000 a Namibiya.

Duba kuma

• 2008-2009 Cutar kwalara ta Zimbabwe
• 2008 Ambaliyar Namibiya