Kabilar Gade

‘Yan kabilar Gade da aka fi sani da Babye na ɗaya daga cikin ƙabilun Najeriya. Ana iya samun su a Jihar Neja, Babban Birnin Tarayya (Abuja) da Nassarawa.

Kabilar Gade

Harsuna
Gade (en) da Hausa

Tarihi

Asalin

Asalin Kalmar “Gade” gurbatacciyar sigar Ngade ce ma’ana na ce. Masu magana da harshen Hausa ne suka lalata shi da nufin a bambance Gade da Mazugawa

Asalin mutanen Gade ana iya gano shi daga wata kabilar manoma mai suna Adakpu. Sun yi hijira daga Basin Kongo-Nijar ta Sudan zuwa Kano don neman ƙasa mai albarka domin yin noma a shekara ta 1068 miladiyya lokacin Tsamiya (Sarkin Kano). A Kano sun mamaye yankin Gadawur wanda aka fi sani da jihar Jigawa a yau.

Sai dai mutuwar shugabansu Gakingakuma ya kai ga tarwatsa kabilar zuwa yankuna daban-daban. Yanzu haka dai al’ummar Gade suna cikin jihohin Abuja da Neja da kuma Nassarawa.

Sana'a da Yare

An san mazan Gade da noma da farauta, yayin da matan suka shahara wajen sakar kwando da yin tufafi.

Harshe Mutanen Gade suna magana da yaren Gade.

Bikin Al'adun Gade na Shekara-shekara

Wannan biki ne na shekara-shekara inda al'ummar Gade daga nesa da na kusa suka taru don nuna al'adu da imani. Bikin ya kunshi baje kolin kayayyakin tarihi na gargajiya kamar;

Adakpu Masquerade

Yawanci shi ne masallacin farko da ake fara nunawa saboda alakarsa da tarihin hijirar al'ummar Gade daga Kongo-Nijar Basin.

Maskurar ƴan rawan yaƙi na Egede:

Masallatai na rawa na yaƙi waɗanda ake amfani da su ko dai shelar yaƙi mai zuwa ko kuma don murnar nasarar yaƙi.

Zurunuba Masquerade

Shi ne mafi qarfi a cikin al'ummar Gade. Ƙarfinsa yana fitowa daga bajekolin rawansa mai kuzari