Jamhuriyyar Kalakuta

Jamhuriyar Kalakuta ita ce sunan mawaki kuma dan gwagwarmayar siyasa Fela Kuti ya ba wa rukunin jama'a da ke ɗauke da danginsa, 'yan kungiyarsa, da ɗakin ɗaukar hoto. Tana a 14 Agege Motor Road, Idi-Oro, Mushin, Lagos, Nigeria, tana da asibitin kiwon lafiya kyauta, da wurin yin rikodin. Fela ya ayyana ta mai cin gashin kanta daga jihar da gwamnatin mulkin soji ke mulka bayan ya dawo daga Amurka a shekarar 1970. Gidan ya kone kurmus a ranar 18 ga watan Fabrairu, 1977 bayan farmakin da sojoji dubu suka kai musu.

Tarihi

Asalin suna

"Kalakuta" ta kasance ba'a ga gidan kurkuku mai suna "Calcutta" da Fela ke zaune. Asalin sunan ya samo asali ne daga sanannen Black Hole na gidan kurkukun Calcutta a Indiya.

Batun waƙa

Kafin harin da aka kai gidan Fela, ya yi wani tarihin da ake kira Zombie, game da mulkin sojan Najeriya. A cikin wani bakin waƙa, waƙar, an kira sunan sojoji da aljannu don yin biyayya ga umarni a makance. Ɗaya daga cikin layin waƙar, a Yammacin Afirka Pidgin Turanci, ya ce, "Zombie no go walk sai dai in ka ce in yi tafiya", watau, aljan ba zai yi tafiya ba sai an umarce shi. Fela dai ya ji takaicin irin matsayin da sojojin Najeriya ke da shi wanda ya ba da damar cin hanci da rashawa da kuma tsoratar da al’ummarsu daga masu hannu da shuni da masu hannu da shuni, tare da yin makauniyar bin umarni na tsoratar da ‘yan Najeriya.

Wakar ta shahara a Najeriya, inda ta harzuka shugaban kasa Janar Olusegun Obasanjo. Sojoji dai ba su ji daɗin sukar da Fela ke yi a kai a kai ba, inda suka ce bai dace a samu jamhuriya a cikin jamhuriya ba. Tabloid na Najeriya na ɗauke da tatsuniyoyi masu daɗi amma ba a tabbatar da su ba na ƴan matan da aka lalatar da su harabar gidan da kuma lalata da 'yan ƙungiyar Fela suka yi.

Hari

A yayin harin da sojojin Najeriya suka kai a Jamhuriyar Kalakuta, an jefar da mahaifiyar Fela, Frances Abigail Olufunmilayo Thomas daga tagar hawa na biyu. Ta rasu ne bayan ta shafe kusan makonni takwas a cikin suma.

Fela ya gaza a shirinsa na farko na bikin cika shekara guda da korar jamhuriyar Kalakuta inda ya auri wasu mawakansa 27 da ke goyon bayansa a wani bikin daurin aure a ofishin lauyansa, Tunji Braithwaite. Bayan kwana biyu, a ranar 20 ga watan Fabrairun, 1978, ya auri wasu mata 27 da aka fi sani da “Sarauniya” a asirce a otal din Parisona da ke kan titin Ikorodu a Legas. Fela ya ce ba zai yi huldar auratayya da dukkan matan ba kamar yadda tabo ya nuna, amma ya aurar da su ne saboda ba su samu aikin yi ba bayan an kona ɗakin ɗaukar hoton. A cewar Fela, a al’adar Yarbawa, idan mace ta kasance cikin hatsarin zama a cikinta, ya zama wajibi namiji a cikin al’ummarta ya aure ta a matsayin hanyar ba da kariya.

Gidan tarihi

A cikin shekarar 2012, Babatunde Fashola, Gwamnan Legas, ya fara wani shiri na sake gina gidan da mayar da shi gidan tarihi. A ranar 15 ga watan Oktoba, 2012 ne aka buɗe gidan tarihi na Jamhuriyar Kalakuta a hukumance, domin tunawa da cikar Fela shekaru 74 da haihuwa. Ya ƙunshi nunin tufafin Fela, kayan Kiɗa da zane-zane, da gidan abinci da otal.