Igbanke
Igbanke kabilar Ika ce ta jihar Edo, Najeriya. Ika yaren Igbo ne da ake magana da shi a sassan jihohin Delta da Edo na Najeriya. Bakin haure ne daga Onitsha da kasar Ika suka kafa Igbanke. Ƙungiyoyin masu cin gashin kansu a Igbanke sun haɗa da; Omolua, Ottah, Idumuodin, Ake, Oligia da Igbontor.
 Igbanke | ||||
|---|---|---|---|---|
|
| ||||
| Wuri | ||||
| ||||
| Ƴantacciyar ƙasa | Najeriya | |||
| Jiha | Edo | |||
| Ƙaramar hukuma a Nijeriya | Orhionmwon | |||
| Yawan mutane | ||||
| Harshen gwamnati | Turanci | |||
| Bayanan Tuntuɓa | ||||
| Kasancewa a yanki na lokaci | ||||
Akwai Enogie a dukkan al'ummomin Igbanke. Enogie lakabi ne na Benin ga Duke. Benin ta rinjayi Igbanke kuma tana cikin karamar hukumar Orhionmwon a jihar Edo ta Najeriya a yau. Mutanen Igbanke suna jin yaren Ika.
Tarihi gyara sashe
Igbanke ta samo asali ne daga ƙauyuka shida waɗanda suka taru tun farkon zamanin cinikin bayi. Mutanen Idumodin, Ake/Obiogba, Omolua, Oligie, Ottah da Igbontor sune ƙauyukan da suka taru don kafa matsugunan su wanda a cikin shekarun da suka gabata ake kiran su Igbanke.
Harshe gyara sashe
Ko da yake, yawancin mutanen Igbanke suna jin yaren "Ika", wasun su suna da harsuna biyu ne, wato wasu daga cikinsu suna magana da yare fiye da ɗaya sosai, wato yaren Igbo. [1]
Al'ada da Al'ada gyara sashe
Bikin Egu na daya daga cikin al'adun gargajiya da na al'ada da ake yi a Igbanke. Ana kuma kiran bikin Egu da Ohiuhiu. Biki ne na addini da ake yi don girmama shugaban allan Igbanke. An san wannan allahn a matsayin allahn girbi da mai kula da mutane. Wannan biki yana gabanin girbin dawa, don haka ana jin daɗin kiransa bikin Sabuwar doya. Ana yawan gudanar da shi ne tsakanin watan Agusta da Satumba kuma tsawon lokacin bikin wata guda ne mai cike da ayyuka daban-daban da ake gudanarwa a kowace ranar kasuwa wato Eken, wato duk bayan kwana hudu.
Kafin kiran al'ummomin Egu da Enigie guda shida suka yi a garuruwansu daban-daban, dole ne su hadu su yi Okika Nmo wanda hadaya ce ga gumakan kasa, wanda sarakuna ke yi. Wani bangare na bikin shi ne tsaftar al’umma ta hanyar share ciyayi da tituna a kauyuka da matasa ke yi da fentin bango da fadoji da mata ke yi da alli na asali da ake kira “nzu” da jan kasa. Suna yin waɗannan duka, suna gaskata cewa wasu kakanninsu za su ziyarce su. Har ila yau, shugabannin iyalai suna faranta wa gumakansu rai wanda kuma ke cikin tsarkakewa, ruwan dawa da aka fi sani da 'Embeghe' ya shirya don kawar da mugunta daga ƙasar. Masu bautar "Nwa Obu" daga wasu kauyuka da sauran garuruwa suma suna zuwa Igbanke ne domin bikin Egu domin hada kai da 'yan'uwansu a Igbake domin gamsar da "Nwa Obu" a madadin kasar. Bayan Embeghe, a Eken wanda shine ranar kasuwa, ana shirya Nni Ogwa Ukin, wato 'abincin dare' ta hanyar amfani da tsohuwar dawa tare da wasu kayan kamshi na gida don gamsar da alloli da kakanni da dare, ana ci. wajen karfe 11 na dare. Bayan wannan shine Nni Ogwa Efinai, “abinci na yamma” wanda ake hadaya ga alloli da rana. Ana gudanar da raye-rayen Uroko a zagaye kauyukan mazaje na rawa da ziyartar kowane fili suna nishadantarwa tare da karbar kyaututtuka iri-iri daga hannun mutane. Wannan na faruwa ne 'yan kwanaki kafin ranar Eken mai zuwa.
A ranar bikin "Ohiuhiu", limamin "Nwa Obu" da daddare yakan je tsaunin daji inda wurin bautar NwaObu yake a Ogbogbo. Yana tare da masu ibada da suka hada da limamai maza da mata da kuma Otu Ikpedi; 'yan gandunsu da kungiyoyin rawa iri-iri. Mawaka da raye-rayen sun shagaltar da jama’a a lokacin da suke jiran dawowar limamin cocin Nwa Obu daga wurin ibadar domin liman ne kadai ake son yin ibada, jama’a suna ba da goyon baya ne kawai. Firist ɗin ya rarraba Nzu ga mutanen da aka haƙa daga cikin Haikalin bayan hadaya. Mutane sun zo daga al'ummomi daban-daban don tsaftacewa da warkarwa. Har ila yau, wani bangare na ayyukan shi ne gasar kokawa tsakanin kabilu daban-daban da gasar raye-raye da ake yi a dandalin kauye. Jarumin da ya fi kowa karfi a lokacin gasar za a ba shi kambu.
Zuwa makon karshe na bikin, jama'a suna raba kyaututtuka a tsakaninsu. Ana raba kyaututtuka tsakanin ’yan uwa da abokan arziki kuma duk matan aure an halatta su je wurin gidajen danginsu don shirya musu abinci su da zama tare da su.
A ranar Eken da akeyi karshen bikin, Limaman Nwa Obu ne ke rufe bikin Egu, inda suke yawo don yi wa mutane addu’a gida-gida. Bikin ta kawo karshe da Egu da kuma gamawa kafin jama’a su fara cin sabuwar doya.
Sana'a gyara sashe
Igbanke na tsakanin yankin daji mai yawan ruwan sama na yankin ciyayi na yammacin Afirka . A al'adance, mutanen Igbanke manoma ne. Kayayyakin noma su ne dawa, rogo, ganyaye da ciyayi. Sauran sana'o'in sun haɗa da farauta, ciniki, da magunguna. Matan galibi ’yan kasuwa ne. Kasuwar Igbanke Eken da ke Oligie, ta kasance babbar kasuwar da ta hada yankunan arewa da kudancin kasar a zamanin mulkin mallaka. wasu mutanen Igbanke suma masu sana'a ne/mata wasu kuma sun kware a sana'a, tukwane, da yin kwando da sauransu. Akwai kuma ungozoma na gargajiya da masu warkarwa, da masu duba a Igbanke. Koyaya, a zamanin yau, Igbanke ana wakilta a yawancin fagagen ƙoƙarin ɗan adam a duk faɗin duniya
Mulki gyara sashe
Mutanen Igbanke suna da tsarin jagoranci na 'yancin kai. Basaraken gargajiya ne ke mulkin kowace ƙauye, wanda ake kira da 'Enogie/Eze'.[ana buƙatar hujja]