Kogin Mono shine babban kogin gabashin Togo Kimanin tsawon kilomita 400 (mile 250), kuma yana malale mashin kusan 20,000 km2 (7,700 sq mi), ya tashi tsakanin garin Sokodé da keda iyaka da Benin, kuma ya nufi kudancin kasar. A gefen kudancin kogin zuwa bakinsa, ya kafa iyakar ƙasa tsakanin Togo da Benin. Kogin ya shiga cikin (Bight of Benin) ta hanyar babban tsarin manyan lagoons na ruwa da tafkuna, ciki har da (Lake Togo).[1] Yankin kogin mafi kusa da bakinsa kawai ke iya tafiya. Yawancin gonakin kogin da ke saman tebur ana noma su ne don masara, dawa, shinkafa, auduga da rogo.[2]

Kogin Mono
General information
Tsawo 467 km
Labarin ƙasa
Tsarin Daidaiton Labarin Kasa 6°17′27″N 1°52′02″E / 6.29073°N 1.86716°E / 6.29073; 1.86716
Kasa Benin da Togo
Hydrography (en) Fassara
Watershed area (en) Fassara 20,000 km²
River mouth (en) Fassara Bight of Benin (en) Fassara
Yankin bakin Kogin Mono a yankin Grand-Popo, Benin.
Togo tare da Kogin Oti (arewa) da kuma Kogin Mono (kudu)

Kogin ya lalata madatsar ruwa kilomita 160 (mile 99) daga bakinsa, ta hanyar Madatsar ruwan Nangbeto, haɗin gwiwa tsakanin Benin da Togo da aka kammala a shekarar 1987. Bincike ya ba da rahoton fa'idodin tattalin arziki daga madatsar, gami da yawon buɗe ido da kamun kifi a cikin tabkin da ke bayansa. Ginin madatsar ruwan ya raba mutane 7,600 zuwa 10,000 da muhallansu, amma, kuma bincike ya nuna cewa ya canza yanayin yanayin lagoon a bakin kogin ta hanyar rage sauyin yanayi na yanayi na kwararar kogi. Aikin madatsar ruwa na biyu, Adjarala Dam, an ba da shawarar gina shi a kan kogin da ke tsakanin Nangbeto da bakin kogin a lokacin shekarun 1990[3] amma bai sami kudi ba sai a shekarar 2017 lokacin da Asusun Bunkasa Kasar Sin da Afirka ya amince da tallafawa aikin.[4] Gina madatsar ruwan na daga cikin shirin gwamnati na kara karfin samar da wutar cikin gida daga kasar Benin daga kashi 20 zuwa 70% kasancewar galibin Togo da wutar lantarkin Benin a halin yanzu ana bukatar shigo da su daga Madatsar ruwan Akosombo da ke Ghana.[5]

Kimanin kilomita 35 (22 mi) daga bakinta, akwai jerin saurin gudu shida. A ƙasan wannan, kogin ya zama mai tafiyar hawainiya kuma yana gudana a kan wani dausayi mai ambaliyar ruwa, kuma akwai babban yanki mai hade da ruwa a cikin Togo da Benin. Wannan yanki yana da wadataccen ciyayi, ciyawa da ciyawa, kuma manatees, kada da hippopotamus suna faruwa a cikin kogin.[6]

Manazarta gyara sashe

  1. Philip's (1994). Atlas of the World. Reed International. p. 101. ISBN 0-540-05831-9.
  2. "Mono River". Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica. Retrieved 21 November 2016.
  3. "Multinational: Nangbeto Hydroelectric Dam (Benin/Togo)". African Development Bank Group. 15 January 2014. Retrieved 21 November 2016.
  4. Togo First, Togo: CAD Fund to support new development projects , Tuesday, 11 September 2018 19:08 , https://www.togofirst.com/en/investments/1109-1578-togo-cad-fund-to-support-new-development-projects
  5. Europa Publications (2014). Africa South of the Sahara 2014. Routledge. p. 112. ISBN 978-1-85743-698-3.
  6. Hughes, R.H. (1992). A Directory of African Wetlands. IUCN. p. 443. ISBN 978-2-88032-949-5.
  • Adam, K.S (1991). Les impacts environnementaux du barrage du Nangbeto. Geo-Eco-Trop 13(1-4):103-112.
  • Thomas, Kevin (2002). Development projects and involuntary population displacement: The World Bank’s attempt to correct past failures. Population Research and Policy Review 21(4):339-349.