Kogin Gambiya (wanda a da ake kira da Kogin Gambra) babban kogi ne a Afirka ta Yamma, yana tafiyar kilomita 1,120 (700 mi) daga tsaunin Fouta Djallon da ke arewacin Guinea ta yamma zuwa Senegal da Gambiya zuwa Tekun Atlantika a garin Banjul. Ana iya kewaya shi zuwa kusan rabin wannan tsayin.

Kogin Gambiya
General information
Tsawo 1,130 km
Labarin ƙasa
Tsarin Daidaiton Labarin Kasa 11°24′18″N 12°15′05″W / 11.40489°N 12.25147°W / 11.40489; -12.25147
Kasa Gambiya, Gine da Senegal
Hydrography (en) Fassara
Tributary (en) Fassara
Watershed area (en) Fassara 69,931 km²
Ruwan ruwa Gambia River basin (en) Fassara
River source (en) Fassara Fouta Djallon
River mouth (en) Fassara Tekun Atalanta

Kogin yana da alaƙa da Gambiya, ƙaramar ƙasa a cikin yankin Afirka, wanda ya ƙunshi ƙasa da rabin rabin kogin da bankunan biyu.

Labarin kasa gyara sashe

Daga Fouta Djallon, kogin ya ratsa arewa maso yamma zuwa yankin Tambacounda na Senegal, inda ya ratsa ta cikin Parc National du Niokolo Koba, sannan Nieri Ko da Koulountou [fr] suka haɗu kafin shiga Gambiya a Fatoto. A wannan lokacin, kogin yana tafiyar da yamma gaba daya, amma a wata hanya mai ban mamaki tare da kwalliya da yawa, kuma kusan kilomita 100 daga bakinsa a hankali yana fadada, zuwa sama da kilomita 10 fadi inda ya hadu da teku.

Mararraba gyara sashe

Ya zuwa shekarar 2020, akwai hanyar tsallaka tsintsiya madaidaiciya guda ɗaya, Gadar Senegambia kusa da garuruwan Farafenni da Soma a Gambiya. An buɗe shi a watan Janairun 2019, yana ba da hanyar haɗi tsakanin shimfidar titin Trans-Gambiya da ke kan Arewa da Bankin Kudu na Kogin. Hakanan yana ba da haɗin haɗi mai sauri don manyan motocin Senegal waɗanda ke tafiya da dawowa daga Casamance. Gadar tana da tsawon kilomita 1.9 kuma ta maye gurbin wani jirgin jigilar ababen hawa da ba a dogara da shi a baya. Ana ɗora haraji akan mararraba ababen hawa.

Duk sauran hanyoyin da za'a bi a cikin Gambiya ana yin su ne ta jirgin ruwa, gami da babbar hanyar wucewa tsakanin Banjul da Barra a bakin kogin.

Tarihi gyara sashe

Kusa da bakin kogin, kusa da Juffure, tsibirin Kunta Kinteh ne, wurin da ake amfani da shi a cinikin bayi wanda a yanzu ya zama Wurin Tarihi na Duniya na UNESCO. Duke na Courland ya kafa sansanin St. Andrea inda ya sayi bayi kuma ya sayar da kayan Ingilishi, amma a cikin Fabrairu 1660 ya sayar da wurin ga Dutch.[1]

Flora da fauna gyara sashe

Dabbobin ruwa a cikin kogin Gambiya suna da alaƙa da ta Kogin na Senegal, kuma galibi ana haɗuwa biyun ne a ƙarƙashin wani ƙirar da ake kira da Senegal-Gambia Catchments. Kodayake wadataccen nau'in yana da tsaka-tsakin matsakaici, nau'ikan kwadi uku da kifi daya ne kawai ke da wannan yanayin.[2]

Mata ne ke girbe ciyawar daga Kogin Gambiya kuma ana amfani da ita don yin naman kawa, abincin gargajiya na ƙasar Gambiya.

Hotuna gyara sashe

Manazarta gyara sashe

  1. "America and West Indies: May 1673."
  2. "509: Senegal – Gambia". Freshwater Ecoregions of the World. Archived from the original on 30 October 2016. Retrieved 30 October 2016.