Iyalode (title)

Ìyálóde babbar mace ce mai girma a yawancin jihohin gargajiya na Yarbawa . Taken a halin yanzu yana cikin kyautar obas, kodayake Njoku ya tabbatar a 2002 cewa tsarin zabar Ìyálóde a Najeriya kafin mulkin mallaka ba shi da wani zaɓi da sarki ya yi, kuma fiye da cikawa da shigar da matar ta kasance haka. wanda ake girmamawa a harkokin tattalin arziki da siyasa.

Iyalode

Iri	taken girmamawa
Ƙasa	Najeriya

JS_Icon_Edit

Oloye Alaba Lawson, the Ìyálóde of Yorubaland.

Tarihi

A tarihi, saboda haka, Ìyálóde ba kawai ta yi aiki a matsayin wakilin mata a majalisa ba, har ma a matsayin mai tasiri a siyasa da tattalin arziki a lokacin mulkin mallaka da mulkin mallaka na Najeriya.

Ana kiranta a cikin tatsuniyar Yarabawa a matsayin Oba Obirin ko kuma “Sarkin Mata”, ra’ayin Ìyálóde ana la’akari da shi a tsarin yanke shawara ta majalisar manyan sarakuna. A cikin 2017, Olatunji daga Jami'ar Ilimi ta Tai Solarin ya kwatanta rawar da wani Ìyálóde ya taka da na mata na zamani. Ya ci gaba da bayyana cewa a karni na 19 Ìyálóde, Madam Tinubu, ta kasance ɗaya daga cikin attajirai a ƙasar Yarbawa, kuma ta yi aiki a matsayin babban ɗan wasa wanda ya zama sarki a duka Legas - inda ta auri oba - da Egbaland - inda ta ba da gudummawar. kokarin yakin 'yan uwanta Egbas.

Mosadomi ya bayyana cewa tasirin Ìyálóde bai takaitu ga zama kawai a tsakanin mata ba, amma ta wuce ayyukanta na hukuma kuma ta haɗa da duk tsarin siyasa, al'adu da addini na kabilar Yarbawa, inda ya buga misali da Tinubu da Efunsetan Aniwura a matsayin misali. Sofola (1991) ya tabbatar da haka da cewa “Komai ikon Oba, ba zai taba zama Ìyálóde ba”. A cewar Farfesa Olasupo, ikon sarautar Ìyálóde a Nijeriya ta zamani ba ta kai yadda take a da ba. An Alaafin na Oyo, Lamidi Adeyemi, ya bayyana bacewar al'adun da "zamani" ke haifarwa a matsayin dalilan ci gaba. Ya tuna cewa mata sun fi taka muhimmiyar rawa a cikin shugabancin kasar Yarbawa a baya. Misali, an ruwaito cewa Tinubu ya yi amfani da karfin da ya sa ta hana Oba na Legas mayar da Legas ta zama kasar Ingila na wani lokaci.

Duba kuma

• Erelu Kuti
• Iyoba
• Queen mothers in Africa