sunday Osarumwense Iyahen (3 Oktoba 1937 - 28 Janairu 2018)[1] ɗan Najeriya ne masanin lissafi kuma ɗan siyasa. Ya yi aiki a matsayin farfesa a fannin lissafi a jami'o'i da dama a Najeriya da kasashen waje,[2] kuma ya ba da gudummawa ga ka'idar topological vector spaces. Ya kuma taba zama sanata a majalisar dokokin Najeriya na wa'adi biyu, inda ya wakilci gundumar Bendel ta tsakiya.[3]

Sunday Iyahen
academician (en) Fassara


Sanata

Rayuwa
Haihuwa Kazaure, 3 Oktoba 1937
ƙasa Najeriya
Ƙabila Mutanen Edo
Mutuwa Kazaure, 28 ga Janairu, 2018
Karatu
Makaranta University of Keele (en) Fassara
Jami'ar Ibadan
Thesis director Alexander Provan Robertson (en) Fassara
Harsuna Turanci
Sana'a
Sana'a masanin lissafi da Malami
Kyaututtuka
Mamba Makarantar Kimiyya ta Najeriya

Rayuwar farko da ilimi gyara sashe

An haifi Iyahen a ranar 3 ga Oktoban 1937 a garin Benin, Jihar Edo, a Najeriya.[4] Shi ne babba a cikin akalla ‘ya’ya goma sha bakwai na Solomon Igbinuwen Iyahen da matarsa Aiwekhoe.[4]

Iyahen ya halarci makarantar firamare ta Saint Matthew da ke birnin Benin (1944-45), sai kuma makarantar Saint Peter (1945-51) a wannan gari.[1] Dukan makarantun biyu suna ƙarƙashin kulawar Church Mission Society, ƙungiyar da aka kafa a London a 1799.[6] Daga nan ya halarci Kwalejin Edo da ke Benin City. A 1956, ya ci jarrabawar satifiket na makarantar Cambridge, inda ya sami digiri na daya. Ya yi karatu a Kwalejin Gwamnati da ke Ibadan, inda ya yi shaidar kammala karatunsa na sakandare a Cambridge a shekarar 1957-1958.[1]

A shekarar 1959, ya shiga Kwalejin Jami’ar Ibadan, inda ya karanta ilmin lissafi. Ya kammala digirinsa na farko a fannin lissafi a shekarar 1963. Daga nan ya wuce Jami'ar Keele, inda ya samu digirin digirgir. a fannin lissafi a shekarar 1967.[2] Daga baya ya samu D.Sc. a fannin lissafi daga jami'a guda a 1987.[3]

Aikin ilimi gyara sashe

Iyahen ya fara tafiyarsa karatu a matsayin malamin lissafi a jami’ar Ibadan a shekarar 1965. Ya ci gaba da matsayi, inda ya kai matsayin babban malami a shekarar 1969 sannan ya zama Farfesa a shekarar 1974. Ya kasance shugaban sashen lissafi daga 1976 zuwa 1978 sannan kuma shugaban tsangayar koyarwa. na Kimiyya daga 1978 zuwa 1980.[1]

A 1980, ya shiga Cibiyar Fasaha ta Benin (daga baya aka sake masa suna Jami'ar Benin), inda ya zama shugaban cibiyar koyar da ilimin kimiyyar jiki da kuma darektan Cibiyar Kimiyyar lissafi. Bugu da kari, ya rike mukamin mataimakin shugaban kasa daga 1985 zuwa 1986.[1]

Ya ba da gudummawa a matsayin farfesa mai ziyara a cibiyoyi daban-daban, ciki har da Jami'ar Legas, Jami'ar Jos, Jami'ar Fatakwal, Jami'ar Ilorin, Jami'ar Najeriya, Nsukka, Jami'ar Cape Coast (Ghana), Jami'ar Khartoum (Sudan). da Jami'ar Waterloo, Kanada.[1]

Ya buga kasidu sama da 100 da suka shafi lissafi a cikin mujallun duniya, ya zama babban editan Afirka Mathematika da Journal of the Nigerian Mathematical Society,[1] kuma ya shugabanci kwamitin koli na fasaha na tarayya, Idah.[9]

Ya kasance dan Cibiyar Kimiyya ta Najeriya da kungiyar Lissafi ta Najeriya,[4] Iyahen kuma mamba ne a kungiyar Lissafi ta Landan, da American Mathematical Society, da Kungiyar Lissafi ta Duniya.[1]

Sana'ar siyasa gyara sashe

Iyahen ya taba zama Sanata a Tarayyar Najeriya sau biyu.[5] Ya wakilci gundumar Bendel ta tsakiya a karkashin jam'iyyar National Party of Nigeria (NPN) a jamhuriya ta biyu (Oktoba zuwa Disamba 1983)[12] da Social Democratic Party (SDP) a jamhuriya ta uku (Agusta 1992 zuwa Nuwamba 1993).[13] Ya yi ayyuka daban-daban a majalisar dattawa, kamar shugaban kwamitin ilimi, kimiyya da fasaha, da mataimakin shugaban the kwamitin kudi da kasafin kudi.[5]

Rayuwa ta sirri da mutuwa gyara sashe

Iyahen ta auri Veronica Aigboduwa Osagie a ranar 25 ga Satumba 1967. Sun haifi ‘ya’ya shida da jikoki goma sha daya.[1]

Iyahen ya rasu ne a ranar 28 ga watan Janairun 2018 a garin Benin na jihar Edo a Najeriya. Yana da shekaru 80 a duniya. An binne shi ne a ranar 16 ga watan Fabrairun 2018 a gidansa da ke birnin Benin.[6]

Magana gyara sashe

Sources gyara sashe

  • Empty citation (help)
  • Empty citation (help)
  • Empty citation (help)
  • Empty citation (help)
  • Empty citation (help)
  • Empty citation (help)
  • Empty citation (help)
  • Empty citation (help)

Hanyoyin haɗi na waje gyara sashe

  • Sunday Iyahen at the Mathematics Genealogy Project
  •