Gwamnan jihar Kaduna

gwamnan, jihar Kaduna
	public office (en) da position (en)
Bayanai
Ƙaramin ɓangare na	governor of a Nigerian state (en)
Bangare na	Majalisar zartaswa ta jihar Kaduna
Farawa	27 Mayu 1967
Ƙasa	Najeriya
Applies to jurisdiction (en)	Jihar Kaduna
Substitute/deputy/replacement of office/officeholder (en)	Deputy Governor of Kaduna State (en)

Gwamnan jihar Kaduna shine shugaban gwamnatin kaduna. Gwamna shine ke jagorantar bangaren zartarwa na Gwamnati. Wannan matsayi ya sanya mai riƙe shi a jagorancin jihar tare da ikon sarrafawa akan al'amuran jihar. Ana yawan bayyana Gwamna a matsayin ɗan ƙasa mai lamba ta ɗaya na jihar. Mataki na biyu na Kundin Tsarin Mulki na Najeriya ya bada ikon zartarwa na jihar a cikin gwamna kuma ya umurce shi da aiwatar da dokar jihar, tare da alhakin nada shugabannin zartarwa, na diflomasiyya, na doka, da na jami'an shari'a bisa amincewar mambobin Majalisar. Ana zaban gwamnan jihar zuwa ofishi a yayin gudanar da zaben kasa ta hanyar dimokiradiyya, Hukumar Zabe ta Kasa (INEC) ce ke shirya zaben, kuma ana gudanar da shi bayan duk bayan shekaru hudu na wani wa’adi. Gwamna zai iya takarar ofis sau biyu ne kawai idan ya ci nasara, a wata ma'anar, zai share tsawon shekaru takwas a kan mulki (zango biyu).

Ikon da aiki

Matsayin doka

Ikon farko da Tsarin Mulki ya ba gwamna shi ne veto. Sashin Gabatarwa ya bukaci duk wani kudiri da Majalisar Dokokin Jihar Legas ta zartar a gabatar wa da gwamna kafin ya zama doka. Da zarar an gabatar da doka, gwamnan yana da zaɓi uku:

Sanya doka; ƙudirin sai ya zama doka.
Sanya dokar sannan a mayar da ita ga majalisar dokokin jihar tana mai nuna rashin yarda; cikin lissafin ba ya zama doka, sai dai idan daya daga cikin gidan kuri'u override da kujerar naƙi da kashi biyu bisa uku zaben.

Ikon gudanarwa

LittafinGwamna ya zama matattarar ikon zartarwa na jihar Kaduna, kuma karfin da aka damka masa da kuma ayyukan da aka dora masa suna da ban mamaki da gaske. Gwamnan shi ne shugaban bangaren zartarwa na gwamnatin jihar kuma doka ta wajabta masa "kula da cewa za a aiwatar da dokokin da aminci". Gwamnan yana yin nade-nade na bangaren zartarwa da yawa: kwamishinoni da sauran jami’an jiha, duk gwamna ne ke nada su bisa yardar majalisar jihar. Ƙarfin da gwamnan ya yi na korar jami’an zartarwa ya kasance batun siyasa mai rikici. Gabaɗaya, gwamnan na iya cire shuwagabannin zartarwa kawai bisa damar sa. Koyaya, majalisar na iya ragewa tare da tilasta ikon gwamna ya kori kwamishinoni na hukumomi masu zaman kansu da kuma wasu kananan jami'an zartarwa ta hanyar doka. Hakanan gwamnan yana da ikon jagorantar yawancin bangaren zartarwa ta hanyar umarnin zartarwa wadanda suke karkashin Doka ta jihar Kaduna ko kuma tsarin mulki ya ba da ikon zartarwa.

Ikon shari'a

Hakana gwamnan yana da ikon gabatar da babban alkalin jihar. Koyaya, waɗannan nade-naden suna buƙatar tabbatarwar majalisar dokoki . Tabbatar da amincewar gida na iya samar da babbar matsala ga gwamnonin da ke son karkata akalar shari'ar jihar zuwa ga wani ra'ayi na akida. Gwamnoni na iya bayar da gafara da sassauci, kamar yadda aka saba yi gab da karewar wa'adin gwamna, ba tare da rikici ba.

Malami mai gabatar da dokoki

Yankin Rashin Tsarin Mulki ya hana gwamna (da duk sauran jami'an zartarwa) kasancewa memba na majalisar dokokin jihar a lokaci guda. Saboda haka, gwamna ba zai iya gabatar da shawarwarin doka kai tsaye ba don kulawa a cikin gidan. Koyaya, gwamnan na iya taka rawa kai tsaye wajen tsara dokoki, musamman idan jam'iyyar siyasa ta gwamna tana da rinjaye a cikin gidan (gidan wakilin). Misali, gwamna ko wasu jami'ai na bangaren zartarwa na iya tsara doka sannan kuma su nemi wakilai su gabatar da wadannan abubuwan a cikin gidan. Gwamnan na iya kara yin tasiri a bangaren majalisa ta hanyar tsarin mulki, rahoton lokaci-lokaci ga gidan. Bugu da kari, gwamnan na iya kokarin sanya gidan ya canza dokar da aka gabatar ta hanyar barazanar yin watsi da waccan dokar idan ba a yi canjin da ya nema ba.

Tsarin zabi

Cancanta

Jama'a ne ke zaben Gwamna kai tsaye ta hanyar jam'iyyar siyasa da aka yi wa rajista zuwa wa'adin shekaru hudu, kuma yana daya daga cikin zaɓaɓɓun jami'an jihar guda biyu, dayan kuma Mataimakin Gwamna. Fasali na shida na kundin tsarin mulkin Najeriya na shekarar 1999 kamar yadda aka yiwa kwaskwarima ya sanya bukatun rike ofishin. Dole ne gwamna ya:

zama haifaffen ɗan asalin jihar Kaduna.
kasance aƙalla shekaru talatin da biyar.
kasance memba na ƙungiyar siyasa mai rijista kuma dole ne waccan ƙungiyar siyasa ta ɗauki nauyi.
Dole ne ya mallaki aƙalla, Takaddun Makarantar Afirka ta Yamma ko makamancinsa.

Tsoffin gwamnonin jihar Kaduna

Duba kuma

Jerin gwamnonin jihohin Najeriya