'Yancin Dan Adam a Eswatini

Eswatini, daular karshe da ta rage cikakkar sarauta a Afirka, Freedom House ce ta kimanta shi daga 1972 zuwa 1992 a matsayin "Yanci 'Yanci"; tun 1993, an dauke shi "Ba Kyauta". A cikin wadannan shekarun kimar ‘Yancin Siyasa na kasar Freedom House ya ragu daga 4 zuwa 7, da ‘Yancin Bil’adama’ daga 2 zuwa 5. An dakatar da jam'iyyun siyasa a Eswatini tun 1973. Rahoton na Human Rights Watch na shekara ta 2011 ya bayyana kasar a matsayin "na cikin wani mummunan rikici na mulki", inda ya nuna cewa "kunnen makudan kudade da dangin sarki ke kashewa, rashin da'a na kasafin kudi, da cin hanci da rashawa na gwamnati sun bar kasar a cikin mawuyacin hali. bakin bala'in tattalin arziki". A shekara ta 2012, hukumar kare hakkin dan Adam ta Afirka (ACHPR) ta fitar da wani kakkausar suka ga yadda Eswatini yake da hakkin dan Adam, inda ya yi kira ga gwamnatin kasar Swazi da ta mutunta alkawurran da ta dauka a karkashin dokokin kasa da kasa dangane da 'yancin fadin albarkacin baki, kungiyoyi da kuma taro. HRW ta lura cewa saboda rashin aikin yi na kashi 40% da karancin albashi wanda ke tilastawa kashi 80% na Swazis rayuwa a kasa da dalar Amurka 2 a rana, gwamnati na fuskantar "kara matsin lamba daga masu fafutukar farar hula da 'yan kungiyar kwadago don aiwatar da sauye-sauyen tattalin arziki da bude kofa. sama da sararin fafutuka na farar hula da na siyasa" da kuma cewa an kama mutane da dama "a lokacin zanga-zangar adawa da rashin shugabanci nagari da kuma kare hakkin dan adam".

'Yancin Dan Adam a Eswatini
human rights by country or territory (en)
Bayanai
Ƙasa	Eswatini
Wuri
26°29′00″S 31°26′00″E

Taswiran daular karke kenam

Matsalolin kare hakkin bil'adama a Eswatini sun hada da, a cewar wani rahoto na 2011 na ma'aikatar harkokin wajen Amurka, "kisan gilla da jami'an tsaro ke yi, kisan kiyashi, amfani da 'yan sanda na azabtarwa, duka, da karfin tuwo a kan wadanda ake tsare da su, rashin hukunta 'yan sanda; kama mutane ba bisa ka'ida ba da kuma tsawaita shari'a. tsarewa ba bisa ka'ida ba tare da tsare sirri da kuma takura wa ' yan jarida ; fataucin mutane; nuna wariya ga 'yan madigo, 'yan luwadi, bisexual, da kuma cin zarafin 'yan kasa ;

A watan Agustan 2011 asusun ba da lamuni na duniya IMF ya bukaci gwamnatin Eswatini da ta aiwatar da sauye-sauye a kasafin kudi don magance rikicin da ke kara kamari. A cikin wannan watan ne Afirka ta Kudu ta amince da baiwa Eswatini rancen dala miliyan 355 bisa sharadin cewa ta kafa sauye-sauyen siyasa da tattalin arziki. An yi watsi da sharuddan.

Hukumar kare hakkin dan adam

Amnesty International ta lura a cikin 2011 cewa kundin tsarin mulkin Swazi ya tanadi kafa hukumar kare hakkin dan adam da gudanar da al'umma. An nada waccan hukumar a shekara ta 2009, amma tana aiki "idan babu wata doka ta doka", wacce ta hana ta "ba da aiwatar da aikinta yadda ya kamata".

Kungiyoyin kare hakkin bil'adama

Ƙungiyoyin da suka fi fafutukar kare haƙƙin ɗan adam a Eswatini sun haɗa da Ƙungiyar Action na Eswatini Against Abuse, Lauyoyin Haƙƙin Dan Adam na Eswatini, Mata da Doka a Kudancin Afirka, Majalisar Cocin Eswatini, da Cocin Roman Katolika. Wadannan da sauran kungiyoyi gaba daya suna iya gudanar da aiki ba tare da takura ba, amma da kyar gwamnati ba ta jin ra'ayinsu. Gwamnati yawanci tana ba da hadin kai da Majalisar Dinkin Duniya da sauran hukumomin kasa da kasa.

A shekara ta 2011, a cewar Human Rights Watch, cin zarafi da sa ido na kungiyoyin fararen hula da 'yan sanda ke yi ya karu, inda aka "kama masu fafutuka, da tsare su, da shari'a a karkashin dokar tsaro" da kuma tuhumar su da cin amanar kasa da sauran laifuka. "Masu fafutukar kare hakkin jama'a da masu sukar gwamnati sun ba da rahoton karuwar cin zarafi, bincike, da kwace kayan ofis, da kuma sanya ido kan hanyoyin sadarwa na lantarki, kiran tarho, da tarurrukan da hukumomi ke yi", in ji HRW, wadda ta kara da cewa galibi ana fuskantar masu fafutuka. zuwa ga wuce kima da karfi, azabtarwa, da sauran rashin lafiya, da kuma cewa babu "hukumar binciken korafe-korafe mai zaman kanta... ga wadanda aka ci zarafin 'yan sanda".

Hakkoki na asali

Kundin tsarin mulki ya haramta wariya dangane da launin fata, jima'i, nakasa, shekaru, kabila, addini, ra'ayin siyasa, ko matsayin zamantakewa; duk da haka, gwamnati ba ta aiwatar da waɗannan haramcin akai-akai. Cin hanci da rashawa ya yadu kuma ba a yaki da shi da karfi. Ana dai kallon jami'an 'yan sanda da cin hanci da rashawa. Shugabanni da malamai na karbar cin hanci don shigar da dalibai makarantu. Nepotism abu ne na kowa. Hukumomi suna kashe mutane ba bisa ka'ida ba. Ba doka ta haramta azabtar da 'yan sanda musamman, kuma ba a aiwatar da tanadin tsarin mulki game da azabtarwa; a aikace, haƙiƙa, jami'an tsaro na yawan azabtar da su, kuma amfani da ƙarfi da ya wuce kima da 'yan sanda ya zama ruwan dare. Har ila yau ana yawan samun tashin hankalin ’yan kungiyar, inda ake zargin wadanda ake zargi da aikata fyade, musamman gungun jama’a da dama, wadanda ba kasafai ake hukunta ‘yan kungiyar ba. Karamar hukuma dai tana hannun shuwagabannin kabilu wadanda kuma ke kula da ‘yan sandan al’umma na sa kai na karkara wadanda ke da ikon yin kama da kananan laifuka.

Kundin tsarin mulkin ya hada da tabbatar da ‘yanci na asali, amma kuma ya baiwa gwamnati damar takurawa ko dakatar da wadannan hakkoki. Amnesty International ta ci gaba da cewa wadannan haƙƙoƙin suna fuskantar barazana musamman daga “dokokin tsaro masu tsauri kamar dokar tada zaune tsaye da kuma dokar hana ta’addanci ta 2008 (STA)”, kuma ta lura cewa “ tanade-tanaden tsohuwar dokar ba su da tushe kuma za a iya fassara su. ta yadda za a takaita jin dadin fadin albarkacin baki, da sauran hakkokinsu, da kuma bayar da damar daurin shekaru ashirin a gidan yari ba tare da zabin tara ba”. Amnesty International ta yi nuni da cewa " tanade-tanade a cikin STA suna da yawa kuma ba daidai ba ne yayin da hukuncin cin zarafi yana da tsanani ", tare da kalmar "aikin ta'addanci" musamman an bayyana shi sosai. Human Rights Watch, ita ma, ta yi amfani da kalmar "draconian" don bayyana Dokar Ayyukan Tada hankali.

Gabaɗaya ana mutunta ƴancin ƙaura a cikin ƙasa, fita waje, ƙaura, ko komawa daga ketare, duk da cewa sarakunan ƙabilun suna da ikon korar mutane daga yankunan da suke ƙarƙashin ikonsu. Gudanar da fasfo da takaddun shaida na Swazis waɗanda ba na ƙabilu ba galibi suna ɗaukar lokaci mai tsawo da ba a saba gani ba.

Jami'an 'yan sanda sama da wani matsayi na iya bincika wuraren sirri ba tare da izini ba idan sun yi iƙirarin yin imani cewa za a iya rasa shaida idan ba haka ba, kuma gidaje da kasuwanci da yawa ana shiga ba tare da izinin kotu ba. Membobin siyasa, addini, ma'aikata, da sauran kungiyoyi suna karkashin kulawar 'yan sanda. A cikin watan Satumba na 2010, 'yan sanda sun shiga harabar gidauniyar adalci ta zamantakewar al'umma kuma sun tursasa ƴan ƙasar Denmark da suka ziyarci ofishin 'yan sanda. Tun daga shekara ta 2008 mutanen da ke ba da taimako ko bin wasu kungiyoyi - PUDEMO, Eswatini Solidarity Network (ESN), SWAYOCO, da kuma rundunar 'yantar da jama'ar Eswatini (UMBANE) - suna fuskantar hukunci har da hada da daurin rai da rai a karkashin dokar hana ta'addanci ta 2008. .

Amnesty International ta yi rajistar rashin amincewarta ga Dokar Wasan 1953, wanda "ba wa masu kula da wasa ko duk wani mutum da ke aiki da umarninsu 'yancin yin amfani da bindigogi" don kare kansa ko kuma idan yana da dalilin gaskata cewa rayuwarsa, ko ta wani abokan aikinsa, suna barazana ko kuma suna cikin haɗari.' Wannan da alama zai ba da damar yin amfani da karfi mai muni a cikin yanayin da ba za a iya yin barazana ga rayuwa ba." Kungiyar ta kuma bayyana damuwarta game da jami'an 'yan sanda da ke amfani da "karfi mai yawa a kan masu zanga-zangar lumana, suna amfani da karfi mai tsanani ba tare da hujja ba akan wadanda ake zargi da aikata laifuka, da kuma azabtarwa da sauran nau'o'in cin zarafi ga wadanda aka kama da kuma tsare su". Ta buga misali da Rabaran David Matse, shugaban hukumar kare hakkin dan adam da gudanar da al’umma a lokacin yana cewa a watan Janairun 2010 “da alama ‘yan sanda da sojoji suna amfani da manufar harbe-harbe…. Kasashen duniya sun nemi tabbaci, bayanan sun nuna karara cewa wadanda abin ya shafa ba su yin barazana ga rayuwa lokacin da aka harbe su da kisa”. Mutane da yawa da aka kama a hannun 'yan sanda, haka kuma, an fuskanci "mummunan duka da azabtarwa, wanda ke faruwa a wurare na yau da kullun da kuma a ofisoshin 'yan sanda", tare da harin "mafi yawan wadanda ake zargi da aikata laifuka da kuma abokan adawar gwamnati".

'Yancin magana

Sarki na iya yafe wa mutum 'yancin fadar albarkacin baki ko na 'yan jarida yadda ya ga dama. ’Yancin fadin albarkacin bakinsu yana da iyaka a kowane yanayi, musamman magana game da batutuwan siyasa ko kuma dangin da ke mulki. Zargin sarki na fuskantar tuhuma a matsayin tada zaune tsaye ko cin amanar kasa, kuma kafofin yada labaran da ke irin wannan suka suna fuskantar barazanar rufewa. Takaddama kan kai ta 'yan jarida shine daidaitaccen aiki. Duk da cewa a wasu lokuta jaridu suna sukar cin hanci da rashawa na gwamnati, kusan kullum suna taka tsantsan don gujewa sukar sarki da iyalansa. Ana yi wa ’yan jarida barazana da cin zarafi akai-akai, ana kuma amfani da dokar bata suna, don takura musu ayyukansu.

Gwamnati ba ta hana al'adu ko shiga yanar gizo ba, kuma ba ta sanya ido a kan Intanet, amma tana hana tarurrukan siyasa, kuma malaman jami'o'i kan shiga tsakani don gujewa rikici da hukumomi. Ana sarrafa 'yancin yin taro sosai, tare da izinin 'yan sanda da ake buƙata, kuma galibi ana hana su, don taron siyasa ko zanga-zangar jama'a. Kundin tsarin mulki ya tanadi ‘yancin yin tarayya. Babu wata hanyar doka da jam’iyyun siyasa za su fafata a zabuka ko bayyana a kan katin zabe. Kungiyar ta HRW ta ci gaba da cewa gwamnatin Eswatini "ta kara tsaurara takunkumi kan 'yancin yin taro da taro a cikin 'yan shekarun da suka gabata", inda 'yan sanda suka rika tarwatsawa tare da kama masu halartar zanga-zangar lumana. Kungiyar ta HRW ta bada misali da wani taron gangamin da aka gudanar a Manzini a ranar 9 ga watan Satumban 2011, inda ‘yan sanda suka lakada wa jagororin jam’iyyar adawa ta PUDEMO duka.

'Yancin addini

Kundin tsarin mulkin Eswatini da dokokinsa sun kare ‘yancin addini, amma “kungiyoyin addinai marasa rinjaye suna samun karancin kariya a karkashin dokokin gargajiya da kuma al’adun gargajiya, wadanda suka hada da kotunan gargajiya da kuma ikon sarakuna kusan 360”, a cewar rahoton ma’aikatar harkokin wajen Amurka kan ‘yancin addini. "Lokacin da ayyukan kungiyar addini suka ci karo da al'ada da al'adu kamar yadda sarakuna suka ayyana, za su iya jagorantar matsin lamba a kan kungiyar." Wajibi ne kungiyoyin addini su sami amincewar sarakuna kafin su gina gidajen ibada. Sabbin ikilisiyoyin dole ne su gabatar da aikace-aikacen ga hukuma ta ɗayan ƙungiyoyin laima guda uku: Ƙungiyar Ikklisiya, Taron Ikklisiya na Eswatini, ko Majalisar Cocin Eswatini. Muminai suna aiki a fili ba tare da tsangwama ba, tare da izinin limaman addinin Musulunci damar shiga fursunoni kuma an bar makarantun Baha'i Baha'i a rufe ranakun addini. Duk da mutunta yancin addini gabaɗaya, har yanzu ana fuskantar wariya a tsakanin al'umma, musamman ga waɗanda ba na Kiristanci ba, kodayake wannan na iya samun tushen bambance-bambancen kabilanci.

Hakkokin mata

Galibin matan da suka yi aure a Eswatini suna da "matsayin kananan yara na shari'a", a cewar Amnesty International. "Matan da suka yi aure a ƙarƙashin tanadin dokar farar hula (Dokar Aure ta 1964) suna ƙarƙashin ' ikon aure ' na mazajensu", kuma ba a ba su izinin sarrafa dukiya ko sanya hannu kan kwangila ba. Za su iya ficewa daga wannan yanayin ta hanyar yarjejeniya kafin aure, amma mata kaɗan ne suka san cewa hakan mai yiwuwa ne. Matan da suka yi aure a karkashin dokar al'ada sun fi zama cikakkiyar biyayya ga "ikon aure", wanda Amnesty International ta ce, "ba a san iyakarta ba". A karkashin dokokin farar hula da na kabilanci, a takaice, mata suna karkashin maza ne, kuma hakkinsu ya bambanta a karkashin tsarin dokokin guda biyu, wadanda suke da dokoki masu cin karo da juna a kan batutuwan da suka shafi aure, reno, dukiya, da gado.

Dokar ta haramta cin zarafi da fyade a cikin gida, gami da fyaden ma'aurata ko abokan zamanta na kusa. Fyade ba bisa ka'ida ba ne a Eswatini amma ya yadu, kuma ba a aiwatar da dokar a kai a kai ba. Amnesty International ta bayyana cewa "an bayyana fyade a takaice kuma ba a hukunta fyaden a aure ko dai bisa ka'ida ko doka", ta kara da cewa dokar kare 'yan mata da mata ta shekarar 1920 ta musamman ta kebance fyaden a aure daga cikin laifukan ta. Maza na kallon fyade a matsayin karamin laifi, ita kuma mace a matsayin abin kunya da suka gwammace kada su kai rahoto. Wasu masu ra'ayin mata na Swazi sun ji cewa ra'ayin mata da yawancin maza Swazi suka yi ya bayyana a wani shafi na ranar Lahadi na Disamba 2012 na Qalakaliboli Dlamini, wanda ya yi jayayya a ciki cewa yawancin matan da ake cin zarafi sun kawo wa kansu kuma "lokacin da mace ta kasance. da aka yi mata, ta yiwu ta yi illa ga namijin da zai yi mata illa a waje”.

Rikicin cikin gida ya zama ruwan dare, amma ana kallonsa a matsayin karbuwa. Yayin da matan birni ke ba da rahoton tashin hankalin gida da wasu lokuta kuma a wasu lokuta kotuna irin ta Yamma suna ɗauka da muhimmanci, kotunan ƙabilanci a yankunan karkara ba sa jin tausayin waɗanda abin ya shafa. Dokar ta hada da kariya daga cin zarafin mata.

A shekara ta 2010, babbar kotun Swazi ta yanke hukuncin cewa wani kaso na dokar rajistar ayyukan da mata ba za su iya rajistar kadarorin da sunayensu ba ya saba wa kundin tsarin mulki, kuma Kotun Koli ta goyi bayan hukuncin, amma ba a kafa wata sabuwar doka ba, kuma dokar ta ci gaba da aiki. . A cikin watan Yunin 2011, gwamnati ta gabatar da wani sabon Dokar Rajistar Ayyuka (gyara) a majalisa a cikin wani yunƙuri na yin aiki da hukuncin kotuna, amma har yanzu dokar ba ta zama doka ba a ƙarshen Satumba 2011.

Dokokin kabilanci sun halatta maza su auri mata da yawa, amma dokar farar hula ta hana auren mace fiye da ɗaya. ’Ya’yan da aka haifa cikin auren gargajiya ana daukar su a matsayin dukiyar ubanninsu. 'Ya'yan maza ne kawai za su iya gado. Shugabannin kabilu na iya cin tarar matan da suka sanya wando. Duk da cewa kundin tsarin mulkin kasar ya bayyana cewa ba a wajabta mata su bi al'adun gargajiyar da suke adawa da su ba, Amnesty International ta nuna rashin amincewa da cewa wannan tsari na sanya wani nauyi da bai dace ba a kan mace guda, yayin da dokar kare hakkin dan Adam ta kasa da kasa ta nuna cewa alhakin kasa ne. don haramtawa da yin Allah wadai da duk wani nau'i na munanan ayyuka da ke cutar da mata." A kowane hali, duk da kariyar da tsarin mulki ya tanada, matan da suka ƙi yin zaman makoki na al'ada ana ɗaukar su a matsayin waɗanda ba a sani ba kuma suna iya rasa gidajensu da gadonsu. Matan da mazajensu suka mutu a cikin makoki ba za su bayyana a wasu wuraren jama'a ba kuma ba a yarda da su kusa da dangin sarki ba.

Hakkokin yara

'Ya'yan ubanninsu na Swazi waɗanda suka amince da kasancewarsu a matsayin iyayensu kai tsaye suna zama ƴan ƙasar Swazi, haka ma yaran da aka haifa ba tare da aure ga matan Swazi ba kuma ubanninsu ba za su amince da iyayensu ba. Matar baƙon da ta auri ɗan ƙasar Swazi tana da haƙƙin zama ɗan ƙasar Swazi, kuma za a haifi 'ya'yansu ƴan ƙasar Swazi; duk da haka, yaron da wata mace Swazi ta auri wani baƙo, ko da ya sami ɗan ƙasar Swazi, ana ɗaukarsa a matsayin ɗan ƙasar uban haihuwa. Marayu da marasa galihu (OVC) sune kashi 70 cikin 100 na al'ummar Swazi kuma gwamnati ce ke tallafa musu kudaden makarantar firamare; makarantar sakandare ba wajibi ba ce.

Ana yawan cin zarafin yara a Eswatini, amma ba kasafai ake ba da rahoto ko hukunta su ba. Hukunce-hukuncen, idan sun faru, ba su da yawa, tare da masu cin zarafi da ke haifar da kisa yawanci ana ci tarar emalangeni 200 ($ 27). Yara da yawa suna kamuwa da cutar kanjamau sakamakon fyade. Daya daga cikin 'yan mata uku tsakanin 13 zuwa 24 an yi lalata da su. Ana ba wa malamai da shugabanni damar azabtar da yara ta jiki, kuma suna yin hakan akai-akai, tare da dukansu da sanduna. Samari da 'yan mata za su iya yin aure tun suna shekara 18, amma tare da izinin iyaye da amincewa daga ministan shari'a, 'yan mata na iya yin aure tun suna shekara 16. Akwai rahotannin da ke cewa ‘yan mata za su iya yin aure tun suna shekara 13 kuma “’yan mata da ‘yan mata ba su da isasshen kariya a karkashin doka daga tilastawa ko auren wuri”. Yara da yawa, musamman 'yan mata da ke OVCs, suna yin karuwanci, ana lalata da su a mashaya, gidajen karuwai, da manyan motoci; babu wata doka da ta hana karuwanci yara. A cikin shekarun da suka gabata kafin 2010, da kuma a wannan shekarar ma, adadin yaran tituna a Mbabane da Manzini ya ƙaru a hankali. Eswatini ba ya cikin yarjejeniyar Hague ta 1980 kan al'amuran farar hula na satar yara na duniya.

Hakkokin nakasassu

Kundin tsarin mulki ya bukaci a kare nakasassu. Ci gaba a cikin faɗaɗa dama da samun damar yin amfani da sabis na jama'a ga nakasassu yana sannu a hankali kuma ayyukan ba su da kaɗan. A al'adance, masu nakasa bazai kasance a gaban sarki ba.

Hakkokin tsiraru

Wariya kan kabila, launi, asalin kabila, kabila, ko haihuwa ya sabawa tsarin mulki a fasahance, amma hukumomin gwamnati da sauran al’umma ne ke aiwatar da su a kan fararen fata da masu bambancin launin fata, wadanda ke fuskantar matsala wajen samun takaddun hukuma, daga fasfo zuwa izinin gini. .

Hakkin HIV/AIDS

Cin mutuncin masu dauke da cutar kanjamau bai kai yadda ake yi a baya ba. Mutanen da ke dauke da kwayar cutar HIV ba za su iya shiga aikin soja ba, amma yin aikin soja na iya zama a cikin ayyukansu idan aka gano suna da lafiya; banda wannan, haramun ne a nuna wariya ga masu cutar kanjamau. A cikin 2010 kusan kashi 26 na Swazis sun kamu da cutar kanjamau, amma magani bai isa sosai ba.

Hakkokin 'yan gudun hijira da masu neman mafaka

Gwamnati na da wani tsari na taimaka wa 'yan gudun hijira, da kare 'yan gudun hijirar da rayuwarsu ko 'yancinsu na iya fuskantar hadari idan an mayar da su wata kasa, da kuma hada kai da ofishin hukumar kula da 'yan gudun hijira ta Majalisar Dinkin Duniya da sauran kungiyoyin agaji don taimakawa 'yan gudun hijira da mafaka. masu neman.

Hakkokin mutanen da ake kamawa

Kama da tsarewa ba bisa ka'ida ba ba bisa ka'ida ba, amma yana faruwa akai-akai. Duka rundunar ‘yan sanda ta Royal Eswatini (REPS), wacce ke da alhakin tsaron cikin gida, da kuma Umbutfo Eswatini Defence Force (USDF), da ke kula da tsaron waje, “kwararu ne gaba daya”, a cewar ma’aikatar harkokin wajen Amurka, amma ba su da inganci, da cin hanci da rashawa., da rashin kayan aiki. Akwai kuma "'yan sandan al'umma" da ke karkashin ikon shugabannin kabilu. Wadanda ake tuhuma marasa galihu suna da damar samun lauya kyauta kawai idan suna fuskantar hukuncin kisa ko daurin rai da rai. Yawancin lokaci ana sanar da waɗanda ake tuhuma da sauri game da tuhumar, amma ba koyaushe ana tuhumar su a cikin awanni 48 da aka kayyade ba bayan kama su. Akwai tsarin beli. Wani lokaci ana kama ’yan adawar siyasa a tsare su ba tare da tuhumarsu ba. Tsarewar gaban shari'a na iya daɗe.

Hakkokin mutanen da ake shari'a

Kundin tsarin mulki da doka sun ba da tabbacin samun tsarin shari'a mai zaman kansa, amma tunda sarki ne ke nada alkalai 'yancinsu yana da iyaka. Akwai kotunan farar hula guda biyu, waɗanda suka zana bisa dokar Roman-Dutch da kuma waɗanda suka zana bisa ka'ida da al'ada. Na ƙarshe, wanda ba a ba wa waɗanda ake tuhuma izinin samun lauyoyi ba, za su iya gwada ƙananan laifuka kawai kuma suna da iyakacin ikon yanke hukunci. Ya rage ga Daraktan kararrakin jama’a ya zabi tsarin kotun da za a yi shari’a a karkashinsa. Haka kuma akwai kotunan soja da za a iya yanke wa wadanda ake tuhuma hukunci bisa ga ji-ji. Gabaɗaya ana mutunta haƙƙin yin shari'ar jama'a.

Kungiyar kare hakkin bil'adama ta Amnesty International ta lura da cewa "An yi watsi da damar yin adalci ga wadanda aka ci zarafinsu" tun daga watan Yunin 2011 "sakamakon sabon rikici a cikin tsarin doka. Wani babban alkalin Kotun Koli, Thomas Masuku, wanda hukuncin da ya dade ya ba da gudummawa wajen kare hakkin bil adama. 'yancin ɗan adam a Eswatini, an fuskanci shari'ar cirewa ba tare da adalci ba .... Waɗannan ci gaban kuma sun kafa misali mai banƙyama ga sauran membobin shari'a kuma suna da tasiri kai tsaye ga 'yancin kai na aikin shari'a a Swaziland. " A cikin wata sanarwa da ta fitar a watan Maris na shekarar 2012, Amnesty International ta ce "makamaiman matakan tabbatar da 'yancin kai da nuna son kai na bangaren shari'a" da Eswatini ya yi alkawari "na cikin gaggawa", idan aka yi la'akari da cewa "kare hakkin dan Adam da samun adalci ga wadanda ake cin zarafi na ci gaba da tabarbarewa ta hanyar abin da ke haifar da rikici a cikin bin doka. Kungiyar kare hakkin bil'adama ta bayyana cewa baya ga cire Thomas Masuku daga kan kujerar, gwamnatin Swazi ta kori ministan shari'a David Matse, "wanda ya ki shiga" wajen tsige Masuku.

Kungiyar Amnesty International ta kuma kara da cewa, matakin shari'a ga wadanda aka zalunta, da kuma wadanda ke neman yin amfani da bangaren shari'a don inganta kare hakkin bil'adama, "an kara yin kasa a gwiwa ta hanyar sabbin takunkumi, ta hanyar bin umarnin aiki, wadanda ake aiwatarwa. An aiwatar da shi a cikin manyan kotuna. Ɗaya daga cikin umarnin yana iyakancewa ko kuma ba zai yiwu ba don shiga cikin kotunan shari'ar da aka shafi Sarki kai tsaye ko a kaikaice a matsayin mai kara wadanda ke cikin gaggawa, musamman a hannun Alkalin Alkalai, akwai fargabar cewa wannan lamari ya haifar da rashin yarda da adalci a cikin shari’a. Amnesty International ta yi nuni da cewa kungiyar lauyoyi ta Eswatini ta kauracewa kotuna a watan Agustan 2011 "don nuna rashin amincewa da wadannan abubuwan da ke faruwa da kuma gazawar hukumomi na gabatar da kara kan korafe-korafenta game da tafiyar da kotuna".

Hakkokin fursunoni

A shekarar 2021, gidajen yarin Eswatini na iya rike mutane 2,838; duk da haka, jimilar mutane 3,362, ciki har da mutane sama da 800 da ke jiran shari'a. Fursunoni sun lalace, kodayake an inganta wasu sabbin gine-gine. A baya, yara suna zama tare da iyayensu mata a wurin da ake tsare da mata, ana tsare da wadanda ake tsare da su tare da wadanda aka yanke wa hukunci, da kuma masu laifin da ba su kai shekaru ba, ana tsare su tare da manya. Kungiyar agaji ta Red Cross da sauran kungiyoyin kare hakkin dan Adam na cikin gida da na kasa da kasa ba a ba su damar sanya ido kan yanayi ba; haka ma kafafen yada labarai ba. An sami cunkoso sosai, wanda ya taimaka wajen yaɗuwar cutar tarin fuka, HIV/AIDS, hepatitis, da sauran cututtuka. Samun dama ga baƙi ya isa.

Hakkin ma'aikata

Yawancin ma'aikata, ban da waɗanda ke cikin "mahimman sabis", ana ba su damar haɗa kai, yajin aiki, da yin ciniki tare. Yin aikin tilas ya saba wa kundin tsarin mulki, amma duk da haka ana tilasta mata da yara yin aikin gida, ’yan kwadago, da dillalai. Akwai mafi ƙarancin albashi na ayyuka daban-daban, amma ba su shafi ɓangaren da ba na yau da kullun ba. Akwai dokokin tsaro, amma kaɗan na binciken aminci. Har ila yau aikin yara haramun ne ga yara ‘yan kasa da shekaru 15, kuma doka ta kayyade lokacin aiki ga yara, amma hakan bai shafi yaran da ke aikin kiwo, noma da aikin gida ba.

Halin tarihi

Shafi na gaba yana nuna ƙimar Eswatini tun 1972 a cikin rahoton 'Yanci a Duniya, wanda Freedom House ke bugawa kowace shekara. Ƙimar 1 "kyauta" ne; 7, "ba kyauta ba". 1

Freedom House ta canza tsarin tantancewa inda a shekarar 2023 ta ci Eswatini kamar haka;

• Hakkin Siyasa = 1 cikin 40
• 'Yancin Jama'a = 16 cikin 60
• Jimlar = 17 cikin 100

Mafi girman maki shine na 'Yancin Addini, Shari'a da 'Yancin Motsawa (duk 2 cikin 4).

Yarjejeniyoyi na duniya

Matsayin Eswatini kan yarjejeniyoyin kare hakkin bil adama na kasa da kasa sune kamar haka.

Duba kuma

• Fataucin mutane a Eswatini
• Binciken Intanet da sa ido a Eswatini

Bayanan kula

1. Lura cewa "Shekarar" tana nufin "Shekarar da aka rufe". Don haka bayanin shekara ta 2008 ta fito ne daga rahoton da aka buga a 2009, da sauransu.

2. ^ Tun daga ranar 1 ga Janairu.

3. ^ Rahoton na 1982 ya shafi shekara ta 1981 da rabi na farko na 1982, kuma rahoton na 1984 mai zuwa ya shafi rabin na biyu na 1982 da kuma gaba ɗaya 1983. Don samun sauƙi, waɗannan rahotannin "shekaru da rabi" guda biyu masu banƙyama an raba su zuwa rahotanni na tsawon shekaru uku ta hanyar cirewa.