Ronga (XiRonga; wani lokacin ShiRonga ko GiRonga) yare ne na Bantu na reshen Tswa-Ronga da ake magana a kudancin Maputo a Mozambique . Ya ɗan faɗaɗa zuwa Afirka ta Kudu. Yana da kusan masu magana 650,000 a Mozambique da kuma wasu 90,000 a Afirka ta Kudu, tare da yaruka ciki har da Konde, Putru da Kalanga.

Yaren Ronga
'Yan asalin magana
722,000
Baƙaƙen boko
Lamban rijistar harshe
ISO 639-3 rng
Glottolog rong1268[1]

Masanin ilimin falsafa na Swiss Henri Alexandre Junod da alama shi ne masanin ilimin harshe na farko da ya yi nazarinsa, a ƙarshen karni na 19.

Ilimin harshe

gyara sashe
Gaba Tsakiya Baya
Kusa i u
Tsakar e o
Bude a
Labio-(dental) Alveolar Lateral Post-alveolar Retroflex Velar/

Glottal

plain lab. plain lab. plain lab. plain lab. plain lab. plain lab.
Nasal voiced Samfuri:IPAlink Samfuri:IPAlink Samfuri:IPAlink Samfuri:IPAlink Samfuri:IPAlink Samfuri:IPAlink
breathy Samfuri:IPAlink Samfuri:IPAlink Samfuri:IPAlink
Stop voiceless Samfuri:IPAlink Samfuri:IPAlink Samfuri:IPAlink Samfuri:IPAlink Samfuri:IPAlink
aspirated Samfuri:IPAlink Samfuri:IPAlink Samfuri:IPAlink Samfuri:IPAlink
voiced Samfuri:IPAlink Samfuri:IPAlink dˡʷ Samfuri:IPAlink Samfuri:IPAlink
breathy Samfuri:IPAlink Samfuri:IPAlink Samfuri:IPAlink Samfuri:IPAlink
non-pulmonic Samfuri:IPAlink Samfuri:IPAlink Samfuri:IPAlink
Affricate voiceless Samfuri:IPAlink Samfuri:IPAlink Samfuri:IPAlink Samfuri:IPAlink Samfuri:IPAlink Samfuri:IPAlink
aspirated Samfuri:IPAlink Samfuri:IPAlink Samfuri:IPAlink Samfuri:IPAlink Samfuri:IPAlink
voiced Samfuri:IPAlink Samfuri:IPAlink Samfuri:IPAlink Samfuri:IPAlink Samfuri:IPAlink Samfuri:IPAlink
breathy Samfuri:IPAlink
Fricative voiceless Samfuri:IPAlink Samfuri:IPAlink Samfuri:IPAlink Samfuri:IPAlink Samfuri:IPAlink Samfuri:IPAlink Samfuri:IPAlink
voiced Samfuri:IPAlink Samfuri:IPAlink Samfuri:IPAlink Samfuri:IPAlink Samfuri:IPAlink
breathy Samfuri:IPAlink Samfuri:IPAlink
Sonorant voiced Samfuri:IPAlink Samfuri:IPAlink Samfuri:IPAlink Samfuri:IPAlink Samfuri:IPAlink
breathy Samfuri:IPAlink

Harafinsa yayi kama da na Tsonga kamar yadda masu mishan Methodist da mazauna Portugal suka bayar.

haruffan Methodist
Wasika A B C D E G H I J K L M N O P R S Ŝ T U V W X Y Z
Daraja a b ~ β d e ~ ɛ ɡ h i k l m n ŋ ɔ ~ o p r s ʂ t u v w ʃ j z ʐ
1989 haruffa
Wasika A B By Ch D E G H Hl I J K L Lh M N N' O P Ps R S Sv Sw T U V Vh W X Xj Y Z Zv Zw
Daraja a b ~ β b͡ʐ d e ~ ɛ ɡ h ɸ i k l ʎ m n ŋ ɔ ~ o p p͡ʂ r s ʂ t u ʋ v w ʃ ʒ j z ʐ

Ronga a nahawu yana da kusanci da Tsonga ta hanyoyi da yawa wanda jami'an kidayar jama'a sukan dauki shi a matsayin yare; tsarin tsarin sunansa yana da kamanni sosai kuma siffofinsa na magana kusan iri ɗaya ne. Bambancin da aka fi sani da shi nan da nan shine babban tasiri daga Portuguese, saboda kasancewarsa kusa da babban birnin Maputo (tsohon Lourenço Marques).

Littafin farko da aka buga a Ronga shine Bisharar Yahaya wanda Henri Berthoud ya fassara daga Swiss Romande Mission [de] . Ƙungiyar Littafi Mai Tsarki ta Biritaniya da Ƙasashen Waje ne suka buga shi a cikin 1896. Pierre Loze daga Ofishin Jakadancin Romande (Swiss Romande Mission) da HL Bishop (Wesleyan Methodist Missionary Society) ne suka yi ƙarin fassarar, Jeremia Caetano da Efraim Hely suka taimaka. An buga Sabon Alkawari a shekara ta 1903, kuma Ƙungiyar Littafi Mai Tsarki ta Biritaniya da Ƙasashen Waje suka buga dukan Littafi Mai Tsarki a shekara ta 1923.

Manazarta

gyara sashe
  1. Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2017). "Yaren Ronga". Glottolog 3.0. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History.