Yaren Byangsi

Byangsi (wanda kuma ake kira Byansi, Byãsi, Byangkho Lwo, Byanshi, Bhotia, da Byangkhopa ) yare ne na Yammacin Himalayish na Indiya da Nepal . Kimanin yawan masu magana ya bambanta, amma wasu kafofin sun ce kusan mutane 1,000-1,500 ne ke magana da yaren, yayin da wasu suka kiyasta kusan 3,300. B ya fito ne daga yankin da ke da yawan harsuna, ma'ana akwai harsuna da yawa tsakanin mutane kalilan. mafi yawan harshe a wannan yankin, [1] kodayake ba a san ta sosai a waje da karamin gundumar tsaunuka ba kuma waɗanda ke magana da ita suna da wahalar rarraba kansu don hulɗar gwamnati ta tsakiya. [2]

Yaren Byangsi
Dangin harshen	Sino-Tibetan (en) Tibeto-Burman (en) Tibeto-Kanauri (en) Bodish (en) West Himalayish (en) Yaren Byangsi
Lamban rijistar harshe
ISO 639-3	bee
Glottolog	byan1241

Kalmar Byangsi iya nufin mutanen da ke magana da yaren. Har ila yau akwai nau'o'i uku: Pangjungkho Boli, Kuti, da Yerjungkho Boli . An dauke shi harshe ne mai haɗari, kuma mai yiwuwa Hindi ne ya maye gurbinsa idan ya ɓace.

Yankin da aka rarraba

Byangsi daga cikin rukuni na ƙananan yarukan Himalayish na Yamma da ake magana a tsohuwar "jiha ta Almora", yanzu an raba tsakanin Uttarakhand na Indiya da yammacin Nepal, wato, Rangkas, Darmiya, Chaudangsi da Byangsi.

A cikin Uttarakhand, yankin Byangsi ya kai daga Budi ( 80°49′40′′E / 30.1021°N 80.8279°E / 30.2021; 80.8279) a kudu zuwa ƙauyen Kuti (30°18′28′′N 80 °45′36′′E / 40.3078°N 80.7599°E / 80.3078; 80.7599) a arewa. Yankin yana cikin Dharchula da Munsiyari tehsils na Gundumar Pithoragarh, kuma mafi yawansu suna cikin kwarin Kuthi kusa da iyakar Tibet da Nepal. Sauran ƙauyuka na yankin sun haɗa da Nabi, Gunji, Napalchyu, Rongkang, da Garbyang .

A Nepal, ana magana da Byangsi a al'ada a Chhangru (30°07′47′′N 80°53′01′′E / 30.1296°N 80.8835°E / 30.12.1296; 80.8835) da Tinkar (30°08′07′′N 80 °59′05′′E / 40.1354°N 80.9848°E / 33.1354; 80.9848) a cikin kwarin kogin Tinkar. Ƙauyukan suna cikin Garin Byans a cikin Gundumar Darchula ta Lardin Sudurpashchim . baya, sabbin ƙauyuka biyu da ake kira Rapla da Sitola sun kafa su ne ta hanyar masu magana da Byangsi a kudancin asalin yankin.

Tarihi

Masu magana Byangsi sun yi imanin cewa sun fito ne daga mutanen Darchula Byangsi, manyan Parbatiya, da Tibetans. zuwa kwanan nan, yankin tudun da mutane ke zaune an rufe shi ga masu bincike na kasashen waje, don haka an tattara bayanai kaɗan game da harsunan yankin.

Al'adu

Mutanen ke magana da Byangsi ana iya kiransu Byangsi, amma mutane sun fi son Bura.

A cikin tsarin kabilanci na kasa na Nepal, wanda gwamnatin Nepalese ta yi amfani da shi don maye gurbin matsayi uku na yanki, mutanen tsaunuka waɗanda Bura ke cikin su an sanya su kusa da tsakiya. Don 'amuran shari'a tare da gwamnati, Bura suna ɗaukar kansu Chetri, musamman, Matwali Chetri, wanda ke nuna cewa sun haɗa kai da Chetri a cikin al'adun zamantakewa da tsari, amma ba sa bin duk ayyukan Chetri.

Yankin Humla inda ake samun Bura yana zaune da kabilun uku: Bura, Nepali Parbatiyas, da masu magana da Tibet, waɗanda dukansu sun bambanta da tsawo inda suke zaune, ayyukan tattalin arziki, da al'adun zamantakewa. Koyaya, waɗannan iyakokin kabilanci ba su da tsayi, ba kamar yankunan da ke kewaye da su ba; wurin zama na kabilanci yana faruwa inda mutane, kungiyoyi, ko ma dukan ƙauyuka za su canza ƙabila kamar yadda ake buƙata ta hanyar sauye-sauyen tattalin arziki da salon rayuwa. Bura suna zaune a tsakiyar hanya tare da duwatsu kuma suna rayuwa ta hanyar noma a gefen tuddai da kuma kwanan nan da aka share ƙasar daji. Ƙungiyar Chetri wacce Bura kasance ta babban matsayi ne a cikin yankin Humla, kodayake mutanen da ke wurin galibi matalauta ne. Matw Chetri sune sakamakon al'adun gargajiya na al'adun kabilanci ga al'ummar Nepalese don dacewa da tsarin jinsi, Chetri; suna raba al'adun aure, iyali, da gado; kalandar al'ada; da kuma al'adun rikicin rayuwa tare da Chetri, kodayake su, kamar sauran mutanen dutse, suna amfani da matsakaici na ruhaniya masu arha don al'adun su.