Keta birni ne a cikin yankin Volta na Ghana. Shi ne babban birnin gundumar Keta.[1].

Keta


Wuri
Map
 5°55′N 0°59′E / 5.92°N 0.98°E / 5.92; 0.98
Ƴantacciyar ƙasaGhana
Yankuna na GhanaYankin Volta
Gundumomin GhanaKeta Municipal District
Yawan mutane
Faɗi 22,739 (2012)
Bayanan Tuntuɓa
Kasancewa a yanki na lokaci

Keta ita ce mazauni sittin da daya mafi yawan jama'a a Ghana dangane da yawan jama'a, tare da yawan 23,207.[2] Wasu sassan garin sun lalace sakamakon yashewar teku tsakanin shekarun 1960 zuwa 1980. An ambaci Keta a cikin Maya Angelou All God's Children Need Traveling Shoes.

Tarihi gyara sashe

 
Kauyen akan Lagoon Keta, kusa da Keta, 1890s

Anlo Ewe, wani ƙaramin rukuni na mutanen Ewe ne suka zaunar da Keta, waɗanda a cikin karni na 17, suka yi ƙaura zuwa yankin daga Ketu, a Benin.[3]

Keta muhimmin matsayi ne na kasuwanci tsakanin karni na 14 zuwa ƙarshen karni na 20. Garin ya jawo sha'awar Danish, saboda suna jin za su iya kafa tushe a nan ba tare da tsangwama daga ƙasashen Turai masu hamayya ba. Ƙaddamarwar su ta farko ita ce sanya masana'anta a Keta don sayar da giya.[4]

A cikin 1792, yaƙi tsakanin Anloga da Keta ya ɓarke.

Fuskantar barazanar yaƙi tsakanin Peki da ƙawancen Ashanti da Akwamu, ƙungiyar mishan ta Arewacin Jamus (wanda aka fi sani da Bremen Missionaries) ta mayar da hankalin ayyukansu daga Peki zuwa Keta. 'Yan mishan ɗin su, Dauble da Plessing, sun sauka a Dzelukofe kusa da ranar 2 ga Satumba, 1853.[5]

A tarihi Keta kuma an san shi da Quittah kuma an sanya shi B27 azaman alamar gidan waya.[6]

Daga shekarar 1874 Hausa Constabulary an kafa su ne a Keta, kuma ba da daɗewa ba sai aka wayi gari an sami gungun tradersan kasuwar Hausawa a garin.[4]

Marubucin, sannan kuma Bawan Gwamnatin Ƙwadago, Dokta R. Austin Freeman ya yi aiki a matsayin jami'in lafiya (Mataimakin Likitan) a nan a cikin 1887 lokacin da annobar cutar zazzabin baƙar fata ta kashe kashi arba'in na yawan mutanen Turai.[7]

Ilimin halittu gyara sashe

A cikin 1784, Fort Prinzenstein, kamar yawancin garuruwan cinikin bayi, an gina shi ta gefen teku. Duk da haka teku ta ja da baya da kusan ƙafa 600 zuwa 1907. Tun daga wannan lokacin Keta ya kasance yana fama da yaƙe -yaƙe. Tashar masana'antar Bremen da kwakwa, wacce ke kusa da babban alamar ruwa a cikin 1907, teku ta share ta a 1924. Rushewar ya ci gaba har zuwa Queen Street kuma ya fara ɓata Fort.[4]

Kusa da Keta shine sanannen garin Woe, wanda aka sani da fitacciyar fitilun da ake kira Hasumiyar Cape St. Paul[8] a bakin rairayin bakin teku wanda aka yi imanin yana jagorantar jiragen ruwa daga wani babban tudun ruwa. Hakanan ana tunanin wannan hasumiyar hasumiyar itace mafi tsufa a Ghana.[9]

Keta Lagoon gyara sashe

Keta Lagoon shine tafki mafi girma a Ghana tare da yankin ruwa na kilomita 300. Wannan yana cikin wani yanki mai kariya mai kare muradin kilomita 1200. Wuri ne na tsayawa ga ɗimbin tsuntsaye masu ƙaura kuma suna ba da wurin kiwo na kunkuru.[10] An san Kago Lagoon saboda yawan gishiri.[11]

Bikin gyara sashe

Keta Bikin Sometutuza[12]hogbetsotso za

Mai gyara sashe

An gano mai a Keta Basin. Koyaya, ƙwararru suna adawa da cin zina saboda zai kasance akan ƙasa wanda ke haifar da lalata ƙasa da rayuka, da wasu hanyoyin rayuwa.[13]

Ilimi gyara sashe

Birnin na iya alfahari da manyan makarantu mafi kyau a Yankin Volta.

  • Keta Senior High Technical School
  • Keta Business College

Jan hankali gyara sashe

Al'umman Keta suna da wasu abubuwan jan hankali na yawon buɗe ido waɗanda mutum zai iya jin daɗin ƙugiya a cikin garin.

  • Aborigines Beach Resort
  • Keta Lagoon Rest Stop
  • Keta Lagoon Resort
  • Fort Prinzenstein
  • Gobah Beach

Duba kuma gyara sashe

Manazarta gyara sashe

  1. Touring Ghana - Volta Region Archived 2012-04-14 at the Wayback Machine. touringghana.com.
  2. Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named World Gazetteer
  3. Amenumey, D. E. K. (1968) "The Extension of British Rule to Anlo (South-East Ghana)" The Journal of African History 9(1): pp. 997–117; JSTOR copy
  4. 4.0 4.1 4.2 Akyeampong, Emmanuel Kwaku (2001). Between the Sea and the Lagoon. Oxford: James Currey. p. 46. ISBN 0-85255-776-0.
  5. Agbeti, J Kofi (1986). West African Church History: Christian Missions and Church Foundations 1482-1919. Leiden: Brill Archive.
  6. "British Commonwealth Postmarks". Philatelic Bibliopole. Retrieved 2 April 2014.
  7. Freeman, Richard Austin (1898). "XVII A Chapter on Malaria". Travels and Life in Ashanti and Jaman. New York: F. A. Stokes. p. 502. Retrieved 2020-07-05 – via The Hathi Trust (access may be limited outside the United States).
  8. "about this municipality". ghanadistricts.gov.gh. Retrieved 19 January 2014.
  9. Briggs, Philip (2010). Ghana. Bradt Travel Guides. p. 234. ISBN 9781841623252. woe keta.
  10. "Keta Lagoon Complex Ramsar Site". Archived from the original on 4 March 2016. Retrieved 5 April 2014.
  11. Webby. "Keta Lagoon". Ghana Nation. Ghana Nation. Retrieved 19 April 2018.[permanent dead link]
  12. "Archived copy". Ghana Expeditions. Archived from the original on 20 April 2018. Retrieved 19 April 2018.CS1 maint: archived copy as title (link)
  13. "Oil & Gas Expert Warns Against Exploration in Keta Basin". Retrieved 19 April 2018.