Corisco, ko Mandj, karamin tsibiri ne na Equatorial Guinea, wanda ke da nisan kilomita 29 (mil 18) a kudu maso yammacin gabar Río Muni wanda ke bayyana iyaka da Gabon. Corisco, wanda sunansa ya samo asali daga kalmar Portuguese don walƙiya, yana da yanki kawai 14 km2 (5 sq mi), kuma mafi girman matsayinsa shine mita 35 (ƙafa 115) sama da matakin teku.

Corisco
General information
Yawan fili 14 km²
Labarin ƙasa
Map
Tsarin Daidaiton Labarin Kasa 0°55′N 9°20′E / 0.92°N 9.33°E / 0.92; 9.33
Kasa Gini Ikwatoriya
Territory Litoral (en) Fassara
Flanked by Tekun Guinea
Hydrography (en) Fassara
Tsibirin Corisco da Tsibirin Elobey

Tarihi gyara sashe

A lokacin Zamanin ƙarfe (50 BC - 1400 AD) kuma kafin zuwan Turawan Fotigal, tsibirin ya zauna sosai. Mafi mahimmin shaidar shaidar zaman ɗan adam ta fito ne daga yankin Nandá, kusa da gabar gabashin, inda aka binne dimbin kaburbura da suka gabata.[1] Wadannan jana'izar suna cikin lokuta biyu daban-daban: Zamanin ƙarfe na farko (50 BC - 450 AD) da Middle Iron Age (1000-1150 AD). A lokacin farko, mazaunan tsibirin sun ajiye tarin kasusuwa na mutane da kayan aikin ƙarfe (gatari, mundaye, mashi, cokula, kuɗin ƙarfe) a cikin rami mara zurfi da aka haƙa cikin yashi. A lokacin na biyu, an rubuta kaburbura inda gawarwakin (ba a adana su ba) suka kwanta kwance kewaye da tukwane, mai yiwuwa ƙunshe da abinci da abubuwan sha. Wadanda suka mutu sun kasance tare da adonsu (abin wuya, mundaye da duga-dugai) da kuma wasu 'yan abubuwan mallaka (wukake da adzes).

Lokacin da masu jirgin ruwa na Fotigal suka isa Mino Estuary a 1471, sun lura cewa tsibirin da ke yankin galibi ba shi da yawa. Sun sanya wa Corisco suna 'walƙiya', saboda gulman da suka fuskanta a tsibirin.[2] Bayan fiye da ƙarni uku na watsi, lokacin da Turawan jirgin ruwa suka ziyarce shi lokaci-lokaci, mutanen Benga suka zaunar da Corisco.[2] Sun isa yayin rabin rabin karni na 18 wanda ya sami damar cinikayya da Turawa. Daga baya Spain ta mallaki tsibirin a shekara ta 1843, sakamakon wani tsari da J. J. Lerena y Barry ya yi da Benga sarki Bonkoro I. Bonkoro I ya mutu a cikin 1846 kuma dansa Bonkoro II ya gaje shi, amma saboda hamayya a tsibirin, Bonkoro II ya koma São Tomé, kuma Munga I ya yi mulki a Corisco 1848 zuwa 1858, dansa Munga II ya karba, kuma ya hadu da mai binciken Manuel Iradier a cikin 1870s.

Gabaɗaya Mutanen Espanya ba su ba da hankali ga Corisco ba. A farkon ɓangaren karni na 20 ya kasance ɓangare na gudanarwar Elobey, Annobon, da Corisco, kuma an fitar da tambarin wasiƙa da wannan sunan. Ya zama yanki mai mahimmanci na Equatorial Guinea bayan samun 'yanci.

Corisco da kewayen ruwan Corisco Bay sun zama abin sha'awa a cikin 'yan shekarun nan don burin mai. Aungiyar Elf Aquitaine da Petrogab sun fara bincike a cikin 1981. Ana jayayya da yankin tare da Gabon saboda ƙimshin darajar man. A watan Fabrairun 2003, Ministan Tsaron Gabon Ali-Ben Bongo Ondimba ya ziyarci tsibiran ya sake bayyana ikirarin da Gabon ta yi musu.[3]

Manazarta gyara sashe

  1. Digital.CSIC: Arqueología en el Estuario del Muni (Guinea Ecuatorial)
  2. 2.0 2.1 Mark P. Leone; Jocelyn E. Knauf (27 May 2015). Historical Archaeologies of Capitalism. Springer. p. 430. ISBN 978-3-319-12760-6.
  3. "GABON-EQUATORIAL GUINEA: UN mediates dispute over Corisco Bay islands", IRIN, January 23, 2004.
  • X. Ayán Vila et al., Arqueología en el Estuario del Muni (Guinea Ecuatorial). Revista de Arqueología, 362: 24-33.
  • Max Liniger-Goumaz, Small is not always beautiful: The Story of Equatorial Guinea (1989, 08033994793.ABA) p. 7.

Kara karantawa gyara sashe