Yaren Ahwai
Ahwai, wanda kuma ake kira da Ndunic Languages (tsohon Nandu-Tari ), gungu ne na harshen Plateau da ake magana da shi a kudu maso yammacin Fadan Karshi a karamar hukumar Sanga, jihar Kaduna, Najeriya . Galibin kauyuka suna gindin tsaunin Ahwai a jihar Kaduna. [1]
Yaruka gyara sashe
Akwai yaruka guda uku masu fahimtar juna :
- Ndun ( Nandu ), ana magana ne kawai zuwa kudu maso yammacin tsaunin Ahwai.
- Nyeng ( Ningon ), ana magana ne kawai zuwa arewa maso yammacin tsaunin Ahwai. An fara rubutawa a cikin 2003. [2]
- Shakara ( Tari ), ana magana ne kawai zuwa kudu maso gabas na tsaunin Ahwai.
Blench (2008) ya rarraba su a matsayin harsunan Ndunic daban-daban. Duk da haka, a wannan shekarar Ethnologue ya hade su a matsayin harshe guda.
Ahwai kalma ce da aka ayyana kanta da ake amfani da ita don nufin masu magana da duk harsunan Ndunic guda uku. [2]
Ndun gyara sashe
An kuma san Ndun da sunan Hausawa Nandu . Ƙauyen Ndun su ne Ànkpòŋ, Anfufalǐm, Ɓadok, Ànkàrà, Bányìn, da Ungwar Rimi. [3]
A kauyen Nince, jihar Kaduna, mutanen Nisam (Nice) duk sun koma Ndun. Harshen Nisam ya kasance mara izini. [4]
Nyeng gyara sashe
Nyeng yana magana da kusan masu magana 2,000 a Adu da wasu kauyuka a jihar Kaduna, Najeriya. Mutanen Nyeng sun kasance suna zama a kan tudun ifyal anyeŋ . A yau garuruwansu su ne: [5]
Nama Nyeng | Sunan Hausa |
---|---|
Adu | Ningon Kirya |
Pɔ̀hɔ́k | Ungwan Giginya |
Pok Kyɔ́ | Ungwan Dakaci |
Ungwan Rimi | Ningon Titi |
Roger Blench da Barau Kato ne suka tattara jerin kalmomi na Nyeng a cikin 2003.
Shakara gyara sashe
Manyan ƙauyuka na Shakara sune Jije Fyal, Nggwakum, Akayi, Apɔhɔt, Telehwe, Kobo, Koba, Nggwa Dauda, Nggwa Mangoro, Nggwa Igyan, Barib, da Nggwa Yiri (yanzu ba kowa). [6]
Sunaye da wurare gyara sashe
A ƙasa akwai jerin sunayen harshen Ndunic, yawan jama'a, da wurare daga Blench (2019).
Harshe | Tari | Madadin rubutun kalmomi | Sunan kansa don harshe | Endonym (s) | Wasu sunaye (na tushen wuri) | Sauran sunaye na harshe | Masu magana | Wuri(s) |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Ndun-Nyeng-Shakara cluster | Ndun- Nyeng-Shakara | Ahwai [sunan da aka karɓa kwanan nan don harsuna uku] | ||||||
Ndun | Ndun- Nyeng-Shakara | Nandu | ||||||
Nyeng | Ndun- Nyeng-Shakara | Ningon | ||||||
Shakara | Ndun- Nyeng-Shakara | Shakará | sg. kuShakará pl. úShakará | Tari | Shakara 3000 (Blench est. 2003) | Jihar Kaduna, layin kauyuka 7 km. zuwa yammacin Mayir akan hanyar Fadan Karshe-Wamba |
Nassoshi gyara sashe
- ↑ Roger Blench: Ndunic materials
- ↑ 2.0 2.1 Blench, Roger M. 2018. Nominal affixes and number marking in the Plateau languages of Central Nigeria. In John R. Watters (ed.), East Benue-Congo: Nouns, pronouns, and verbs, 107–172. Berlin: Language Science Press. doi:10.5281/zenodo.1314325 Cite error: Invalid
<ref>
tag; name "Blench2018" defined multiple times with different content - ↑ Blench, Roger M. 2007. The Ndun language of Central Nigeria and its affinities.
- ↑ Blench, Roger M. 2012. Akpondu, Nigbo, Bəbər and Nisam: moribund or extinct languages of central Nigeria Babur.
- ↑ Blench, Roger M. 2006. The Nyeng language of Central Nigeria and its affinities.
- ↑ Blench, Roger. 2014. The Shakara (Tari) language of Central Nigeria and its affinities.