Mutanen Sefwi

Sefwi mutanen Akan ne.

Mutanen Sefwi

Yankuna masu yawan jama'a
Ghana

Sefwi

Jimlar yawan jama'a
305,000
Yankuna masu yawan jama'a
Yankin Yammacin Arewa
Harsuna
Harshen Sefwi, Harshen Faransanci, Harshen Turanci
Addini
Addinin Akan, Kiristanci
Kabilu masu alaƙa
Mutanen Fante, Akwamu, Mutanen Akan

bimkn core doya a garin

Ƙungiyoyin Akan suna zama mafi yawa a Yammacin Yammacin Yammacin Ghana. Ƙungiya ta Akan tana magana da Akan yaren Sefwi.

Kalmar Sefwi, wadda ke nufin yaren da ake magana da kuma mutanen Sefwi a tatsuniya sun samo asali ne daga bushewar jimlar Twi, "Asa awie" wanda ke fassara "Yaki ya ƙare", na bakin haure daga Bono-Techiman, Wenchi, Adanse, Denkyira, Assin. da Asante wanda ya zauna a kan yankunan Aowin (Sefwi na zamani) yana tserewa yaƙe-yaƙe na ƙarni na 17.

Yankin da ke yammacin yankin Arewa maso Yamma, Sefwi yana da nisan kilomita 200 daga bakin tekun, kuma ya mamaye fili mai fadin murabba'in mil 2,695 da kogin Tano da Bia ya ratsa.

Sefwi kamar sauran kabilun Akan sun samo asali ne daga zamanin da; Arewacin Afirka na zamani. Ta hanyar yaƙe-yaƙe, iyalai da yawa sun tilasta wa hanyarsu ta rayuwa a yankunansu na yanzu. Misali, Obumangama na Sefwi Wiawso fume an gaya masa ya kafa yankinsa a Ewiaso saboda matsayinsa na dabara. Shaidu sun nuna cewa a karshen karni na 17, burin Aowin na fadada tattalin arziki da siyasa ya haifar da arangama da wasu kakkarfan dakaru masu kokarin sarrafa hanyoyin kasuwanci da wuraren zinare a shekara ta 1715. Wannan ya sa Aowins a ƙarshe suka rasa yawancin yankunansu ga sababbin dakarun. Sabbin baƙi sun yi nasara a yaƙe-yaƙensu. Sun zauna tare da yawancin waɗanda suka kama su kamar Aowin. Wannan ya bayyana dalilin da ya sa da alama kabilunsu na rufe kamar su Bono, Wassa, Ahanta, Asante ke rinjayar harshensu. Yawancin iyalan Sefwi kuma sun zauna a wurare daban-daban a tsakanin sauran kabilu kamar su Adanse, Denkyira, da Asante, Bono, Aowin, Nzima kafin daga bisani su zauna a sabon muhallinsu. Ta hanyar waɗannan zama daban-daban a wurare daban-daban da yawa daga cikin Sefwi sun samo asali ne daga abubuwan da suka faru nan da nan inda ƙwaƙwalwarsu za ta iya tunawa. Misali, da yawa daga cikin iyalai da suka samo asali daga Denkyira, suma suna sanya kansu a matsayin Agona Royals.

Sefwi, a dunkule ya ƙunshi jahohin gargajiya guda uku waɗanda suka haɗa da Anhwiaso, Bekwai, da Wiawso, waɗanda dukkansu suna da babban sarki mai cin gashin kansu kuma suna da wani abin bautawa na Sobore da kuma bikin doya da ake kira Alluolue ko Elue.

Tare da jimillar jama'a kusan 572,020 (2010), Sefwi yana da gundumomi 7 da mazabu 7, waɗanda suka haɗa da Bia West, Bia East, Bibiani/Anhwiaso/Bekwai, Bodi, Juabuso, Sefwi Akontombra da Sefwi Wiawso. Sefwi yana raba Yankin Yamma tare da Aowin, Wassa, Nzema da Ahanta.

Sefwi yana da albarkatun ƙasa kamar zinariya, bauxite da katako. Halin albarkacin ƙasar, ya zama abin cin abinci ga manoma daga wasu yankuna galibin Arewa, Krobo da Ashanti. Tare da noman koko a matsayin babban aikin mutane, Sefwi yana samar da kusan kashi 2/3 na kokon Ghana. Sefwi Wiawso, Asanwinso, Bibiani, da Sefwi Bekwai sune manyan garuruwan dake cikin ƙasar Sefwi. Ƙasar Sefwi wuri ne mai kyau don saka hannun jari ganin cewa yana da albarka da kusan dukkanin albarkatun da ke cikin Ghana.