Kogin Boteti (shima Kogin Botletle[1][1] ko Botletli[2]) rafin ruwa ne na asali a cikin Botswana. Yana samun kwararar ruwa daga asalin kogin Okavango Delta ta cikin Kogin Thamalakane a cikin Maun.

Kogin Boteti
General information
Tsawo 600 km
Labarin ƙasa
Map
Tsarin Daidaiton Labarin Kasa 21°16′16″S 24°47′42″E / 21.271108°S 24.794872°E / -21.271108; 24.794872
Kasa Botswana
Territory Botswana
Hydrography (en) Fassara
Tributary (en) Fassara
River mouth (en) Fassara Makgadikgadi Pan

Hydrology gyara sashe

A lokacin damina, ana fitar da Boteti zuwa Makgadikgadi Pan, yana kawo yankin da rai tare da ayyukan da na zamani da yawan kwazon halitta.[3] A lokacin rani, Boteti na da muhimmanci musamman don samar da namun daji yankin da za su taru, tunda galibin tafkuna da magudanan ruwa ba su da ruwa.[4]

Boteti yana gudana kudu maso gabas[5] daga fadamar Kogin Thamalakane a Toteng, sannan ya bi arewa maso gabas ya wuce Tlkaseoulo, ya wuce Ghautsa Falls, sannan ya wuce gabas ƙauyukan Makalamabedi,[6] Muekekle, da Matima, sannan kuma a Kwaraga, ya juya kudu da ƙauyukan Phukumakaku, Khumaga (Lekono), Sukwane, Rakops (Jakops), da Xhuma (Khomo).[2] Daga nan sai ya ratsa ta Tafkin Xau (ko kuma a cikin shekara mai ruwa sosai a ciki da wajen Tafkin Xau) sannan ya nufi gabas zuwa ƙauyen Mopipi (Madista) kuma ya shiga Ntwetwe Pan.[2]

Boteti ya faro daga Ngamiland zuwa babban Gundumar Boteti, inda ake amfani da shi don cike Dam din Mopipi, wanda yake da muhimmanci ga ma'adanai da yawa na yankin, musamman ma'adanai na Orapa.[4][7] Jujjuyawar kogin ya sa yawancin mazauna ba su da wadataccen tushen ruwa mai kyau; Bugu da ƙari, ba za su iya jin daɗin kamun kifi da sauran ayyukan cikin kogin ba.

Tarihi gyara sashe

A farkon karni da tsakiyar karni na 20, kasar Boteti, kasa da Sukwane, babban yanki ne mai samar da hatsi, tare da sama da ha dubu 2 da ake cigaba da shi har zuwa 1980. Duk da haka, adadi da girman shekarun damina sun ragu, kuma an watsa kogin a ƙasa Rakops don haɓaka kwarara zuwa Dam din Mopipi.[8] Ya gudana kusan shekara-shekara kafin tsakiyar shekarun 1990, bayan haka raguwar magudanan ruwa ya haifar da yankewar yanayi a wasu ƙananan hanyoyin.

Manazarta gyara sashe

  1. 1.0 1.1 Helgren, David M. (1984) "Historical Geomorphology and Geoarchaeology in the Southwestern Makgadikgadi Basin, Botswana" Annals of the Association of American Geographers 74(2): pp. 298–307, page 298
  2. 2.0 2.1 2.2 https://www.un.org/Depts/Cartographic/map/profile/okavango.pdf
  3. Hogan, C. Michael (2008) "Makgadikgadi" at Burnham, A. (editor) The Megalithic Portal
  4. 4.0 4.1 Murphy, Alan; Armstrong, Kate; Firestone, Matthew D.; and Fitzpatrick, Mary (2007) Southern Africa: Join the Safari (4th edition) Lonely Planet, Footscray, Victoria, Australia, page 100, 08033994793.ABA
  5. Boteti River (n.d.). In Encyclopædia Britannica online. Retrieved 28 Jan 2019
  6. Windhoek Sheet 33, Edition 4, TPC, 1969, Series 2201, U.S. Army Map Service
  7. Breyer, J. I. E. (1983) "Soils in the Lower Boteti Region, Central District, Botswana" National Institute for Development Research and Documentation, University of Botswana, Gaborone, page 32, Template:OCLC
  8. Scudder, T. (1993) The IUCN review of the Southern Okavango Integrated Water Development Project International Union for Conservation of Nature and Natural Resources (IUCN), Gland, Switzerland, page 90, 08033994793.ABA