Filin shakatawa na Dzanga-Ndoki

Filin shakatawa na Dzanga-Ndoki yana cikin yankin kudu maso yamma na Jamhuriyar Afirka ta Tsakiya. An kafa shi a 1990, filin shakatawa na ƙasa yana da murabba'in kilomita 1,143.26 (441.42 sq mi).[1] Filin shakatawa na kasa ya kasu gida biyu wanda ba a cigaba ba, bangaren arewacin Dzanga (ko Dzanga Park) hakar 49,500 (kadada 122,000) da kuma yankin Ndoki na kudu (ko Ndoki Park)[2] kadada 72,500 (eka 179,000). Sananne a cikin yankin Dzanga shine ƙarancin gorilla na 1.6 / km2 (4.1/sq mi), ɗayan mafi girman ɗimbin yawa da aka taɓa bayarwa game da yammacin gorilla ta yamma.[3]

Filin shakatawa na Dzanga-Ndoki
national park (en) Fassara
Bayanai
Bangare na Triniti na Sangha
Farawa 1990
IUCN protected areas category (en) Fassara IUCN category II: National Park (en) Fassara
Ƙasa Jamhuriyar Afirka ta Tsakiya
Heritage designation (en) Fassara part of UNESCO World Heritage Site (en) Fassara
World Heritage criteria (en) Fassara World Heritage selection criterion (ix) (en) Fassara da World Heritage selection criterion (x) (en) Fassara
Significant place (en) Fassara Bayanga (en) Fassara
Wuri
Map
 2°30′N 16°12′E / 2.5°N 16.2°E / 2.5; 16.2

Tsakanin bangarorin biyu na filin shakatawa na ƙasa ya ba da Dzanga-Sangha Musamman na Musamman 335,900 ha (830,000 acres). Filin shakatawa na ƙasa da keɓewa na musamman, kowannensu da matsayinsa na kariya, wani ɓangare ne na Kungiyar Dzanga-Sangha ta Kasashen Kariya (DSPAC).[4][5]

Tare da kusa da Filin shakatawa na Nouabalé-Ndoki da ke Jamhuriyar Kongo da Filin shakatawa na Lobéké a Kamaru, Filin shakatawa na Dzanga-Ndoki sun kafa yanki mai kariya na Sangha, wanda aka ba shi matsayin tarihin duniya a cikin 2012.[6]

Labarin ƙasa gyara sashe

 
Sangha Tri na Yankin Kasa. Filin shakatawa na Dzanga-Ndoki yanki ne mai kusurwa uku.

Filin Archived 2022-11-04 at the Wayback Machine shakatawa na Dzanga-Sangha yana cikin yankin kudu maso yamma na Jamhuriyar Afirka ta Tsakiya a cikin wani yanki mai siffa uku na kasar. Babban kogin da ya ratsa wannan yankin shi ne Kogin Sangha Archived 2022-11-04 at the Wayback Machine.[7] Matsakaicin iyaka tsakanin Jamhuriyar Afirka ta Tsakiya, Kamaru da Jamhuriyar Congo yana a 2°13″14″N 16°11′31″E (a cikin Kogin Sangha), yana nuna mafi nisan wurin shakatawa zuwa kudu maso yamma .

Tsawon filin shakatawa daga 340 zuwa 615 m (1,115 zuwa 2,018 ft) sama da matakin teku. Filin shakatawa duka yana kan rairayin ruwan sama. Tare da rafuffuka, ana iya samun sararin gandun daji tare da ɓacin ran da ake kira 'bai'.[8] Dzanga Bai (fassarar: "ƙauyen giwaye") lasa ce mai rairayi mai yashi wacce ta auna 250 zuwa 500 m (820 da 1,640 ft). An ratsa ta tsakiyar ta Dzanga, rafi.[4][9] Tun shekara ta 1997, Bai Hokou yana da tushe na Tsarin Gudanar da Gorilla don yawon shakatawa yana gudana, tare da bincike.[10]

Shiga cikin itace ya faru a shekarun 1980 a bangaren Dzanga amma ba a cikin Ndoki ba wanda shine gandun daji na farko.[8] Amis Kamiss ya rubuta a 2006 cewa ya ziyarci wurare 15 da ake hakar lu'u-lu'u a yankin Kogin Lobé, wanda ke yankin arewa maso yammacin filin shakatawa na kasa.[11]

Fauna da flora gyara sashe

Akwai gandun daji iri uku a cikin Dzanga-Ndoki National Park: galibi busashshiyar ƙasa, wani gandun daji mai ƙanƙan da ƙarancin ruwa wanda ke ɗauke da yankuna gandun daji kusa da kogunan kuma, rufaffiyar rufi, gandun dajin Gilbertiodendron dewevrei. Gandun dajin busasshiyar sarari budaddiya ce, gauraye ne wanda Sterculiaceae da Ulmaceae suka mamaye shi; galibi ana haɗuwa da shi yana da ƙarancin darajar Marantaceae da Zingiberaceae. A gefen Kogin Sangha, akwai wuraren tsayawa na Guibourtia demeusii.

Akwai da yawa daga cikin manyan dabbobin daji wadanda suka hada da gorilla ta yamma mai nisa, giwar daji ta Afirka, chimpanzee, katuwar kazamar daji, hog na kogin ja, sitatunga, bongo mai hatsari,[12] bawon daji na Afirka, da nau'ikan duiker shida.[13] Yawan gorilla na mutane 1.6/km2 a cikin yankin Dzanga ɗayan mafi girman ɗimbin yawa ne da aka taɓa bayar da rahoto game da gorilla mara ƙasa.[3]

An sanya Filin shakatawa na Dzanga-Ndoki a Matsayin Yankin Tsuntsaye Mai Mahimmanci (# CF008). IBA tana haɗuwa tare da wasu IBAs biyu, Lobéké na Kamaru (# CM033) da Nouabalé-Ndoki a Congo (# CG001). Fiye da nau'in tsuntsaye 350 aka ba da rahoto a wurin shakatawa na ƙasa wanda aƙalla ana iya tsammanin 260 ya kiwo. An bayyana Stiphrornis sanghensis a matsayin sabon nau'in da aka lura da shi a cikin Dzanga-Sangha kawai, amma ana ci gaba da gudanar da bincike[8] domin zai iya faruwa a wasu sassan Jamhuriyar Demokradiyyar Kongo, Kamaru da Jamhuriyar Kongo.[14]

A watan Mayun 2013, kisan da aka yiwa giwayen 26 na Afirka da masu farauta suka yi a Dzanga Bai, wani wurin ajiyar kayan tarihi na Triniti na Sangha[15] ya haifar da damuwa ga masu ra'ayin kiyaye muhalli a duniya.[16]

Manazarta gyara sashe

  1. World Database on Protected Areas[permanent dead link]
  2. Riley, Laura; Riley, William (2005). Nature's strongholds: the world's great wildlife reserves. Princeton University Press. p. 42. ISBN 0-691-12219-9.
  3. 3.0 3.1 Almasi, A.; Blom, A.; Heitkönig, I.M.A.; Kpanou, J.B.; Prins, H.H.T. (2001). "A survey of the apes in the Dzanga-Ndoki National Park, Central African Republic: A comparison between the census and survey methods of estimating the gorilla (Gorilla gorilla gorilla) and chimpanzee (Pan troglodytes) nest group density". African Journal of Ecology. 39: 98–105. doi:10.1046/j.0141-6707.2000.00280.x. ISSN 0141-6707.
  4. 4.0 4.1 "Central African Republic". Africa's Eden. Archived from the original on 27 March 2010. Retrieved 18 September 2010.
  5. Balinga, Michael; Moses, Sainge; Fombod, Eunice (August 2006). "A Preliminary Assessment of the Vegetation of the Dzanga Sangha Protected Area Complex, Central Africa Republic" (PDF). World Wildlife Fund, Smithsonian Institution. pp. 6–7. Retrieved 18 September 2010.
  6. "Sangha Trinational". UNESCO World Heritage List. UNESCO. Retrieved 21 March 2021.
  7. "The Sangha River Tri-national Protected Area (STN)". Dzanga-Sangha. Archived from the original on 29 September 2018. Retrieved 18 September 2010.
  8. 8.0 8.1 8.2 "BirdLife IBA Factsheet CF008 Dzanga-Ndoki National Park". Downloaded from the Data Zone at http://www.birdlife.org. BirdLife International. Archived from the original on 3 January 2009. Retrieved 19 September 2010. External link in |work= (help)
  9. Kamiss, Amis; Turkalo, Andrea K. (1999-11-30). "Elephant Crop Raiding in the Dzanga-Sangha Reserve, Central African Republic" (PDF). The African Elephant Specialist Group (AfESG). p. 2. Archived from the original (PDF) on 2012-03-12. Retrieved 2021-07-16.
  10. "Field research". Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology, Department of Primatology. Archived from the original on 19 October 2010. Retrieved 19 September 2010.
  11. Chupezi, Tieguhong Julius; Ingram, Verina; Schure, Jolien (2009). Impacts of artisanal gold and diamond mining on livelihoods and the environment in the Sangha Tri-National Park landscape. CIFOR. p. 31. ISBN 978-602-8693-14-1.
  12. "The endangered bongo antelope in Dzanga Ndoki National Park Central". Encyclopædia Britannica. Retrieved 19 September 2010.
  13. "Dzangandoki". dzangandoki.com. Archived from the original on 7 February 2011. Retrieved 19 September 2010.
  14. Template:Cite iucn
  15. World Heritage Site: Sangha Trinational
  16. Welch, Adam (10 May 2013). "Poachers kill 26 elephants at central African world heritage site". The Guardian. Retrieved 22 June 2013.