Gastroenteritis, wanda kuma aka sani da zawo mai yaduwa da gastro, kumburi ne na gastrointestinal tract - ciki da ƙananan hanji.[1] Alamun sun haɗa da gudawa, amai da ciwon ciki.[2] Zazzabi, rashin kuzari da bushewa na iya faruwa.[3][4] Wannan yawanci yana wuce ƙasa da makonni biyu. Ba shi da alaƙa da mura, kodayake a kuskure an kira shi "murar ciki".[5]

Gastroenteritis
Description (en) Fassara
Iri gastrointestinal system disease (en) Fassara, digestive sign (en) Fassara
cuta
Specialty (en) Fassara gastroenterology (en) Fassara
Sanadi Rotavirus (en) Fassara, Campylobacter (en) Fassara
norovirus (en) Fassara
Symptoms and signs (en) Fassara amai, gudawa, nausea (en) Fassara, zazzaɓi, Ciwon ciki, heartburn (en) Fassara, spasm (en) Fassara, dehydration (en) Fassara
abdominal cramps (en) Fassara
Medical treatment (en) Fassara
Magani erythromycin (en) Fassara, ondansetron (en) Fassara, ciprofloxacin (en) Fassara da ibuprofen (en) Fassara
Identifier (en) Fassara
ICD-10-CM K52.9
ICD-9-CM 558.9
ICD-9 008.8, 009.0, 009.1 da 558
DiseasesDB 30726
MedlinePlus 000252 da 000254
eMedicine 000252 da 000254
MeSH D005759
Disease Ontology ID DOID:2326

Gastroenteritis yawanci ƙwayoyin cuta ne ke haifar da su.[6] Duk da haka, ƙwayoyin cuta, parasites, da naman gwari suna iya haifar da gastroenteritis.[3][6] A cikin yara, rotavirus shine mafi yawan abin da ke haifar da cututtuka mai tsanani.[7] A cikin manya, norovirus da Campylobacter sune abubuwan gama gari.[8][9] Cin abinci da ba a shirya ba, shan gurbatacciyar ruwa ko kusanci da wanda ya kamu da cutar na iya yada cutar.[3] Jiyya gabaɗaya iri ɗaya ne tare da ko ba tare da tabbataccen ganewar asali ba, don haka gwaji don tabbatarwa yawanci ba a buƙata.[3]

Rigakafin ya haɗa da wanke hannu da sabulu, shan ruwa mai tsafta, shayar da jarirai a maimakon amfani da kayan abinci, da zubar da shara yadda ya kamata.[3] Ana ba da shawarar rigakafin rotavirus a matsayin rigakafi ga yara.[3][10] Magani ya ƙunshi samun isasshen ruwa.[3] Ga lokuta masu sauƙi ko matsakaici, ana iya samun wannan yawanci ta hanyar shan maganin sake dawo da ruwa na baki (haɗin ruwa, gishiri da sukari).[3] A cikin waɗanda ake shayarwa, ana ba da shawarar ci gaba da shayarwa.[3] Don lokuta masu tsanani, ana iya buƙatar ruwa mai ciki.[3] Hakanan ana iya ba da ruwa ta bututun hanci.[11] Ana ba da shawarar ƙarin sinadarin Zinc a cikin yara.[3] Gabaɗaya ba a buƙatar maganin rigakafi.[12] Duk da haka, ana ba da shawarar maganin rigakafi ga yara ƙanana masu zazzaɓi da gudawa na jini.[2]

A cikin 2015, an sami bullar cutar gastroenteritis biliyan biyu, wanda ya yi sanadiyar mutuwar mutane miliyan 1.3 a duniya.[13][14] Yara da kuma waɗanda ke cikin ƙasashe masu tasowa sun fi shafa.[15] A cikin 2011, an sami shari'o'i kusan biliyan 1.7, wanda ya haifar da mutuwar yara 'yan ƙasa da shekaru biyar kusan 700,000.[16] A cikin ƙasashe masu tasowa, yara da ba su wuce shekaru biyu ba suna yawan kamuwa da cututtuka shida ko fiye a shekara.[17] Ba shi da yawa a cikin manya, wani ɓangare saboda haɓakar rigakafi.[18]

Manazarta gyara sashe

  1. Schlossberg, David (2015). Clinical infectious disease (Second ed.). p. 334. ISBN 978-1-107-03891-2. Archived from the original on 2017-09-08.
  2. 2.0 2.1 Singh, Amandeep (July 2010). "Pediatric Emergency Medicine Practice Acute Gastroenteritis — An Update". Pediatric Emergency Medicine Practice. 7 (7).
  3. 3.00 3.01 3.02 3.03 3.04 3.05 3.06 3.07 3.08 3.09 3.10 Ciccarelli, S; Stolfi, I; Caramia, G (29 October 2013). "Management strategies in the treatment of neonatal and pediatric gastroenteritis". Infection and Drug Resistance. 6: 133–61. doi:10.2147/IDR.S12718. PMC 3815002. PMID 24194646.
  4. Ferri's Clinical Advisor 2015: 5 Books in 1. Elsevier Health Sciences. 2014. p. 479. ISBN 978-0-323-08430-7. Archived from the original on 2017-09-08.
  5. Shors, Teri (2013). The microbial challenge : a public health perspective (3rd ed.). Burlington, MA: Jones & Bartlett Learning. p. 457. ISBN 978-1-4496-7333-8. Archived from the original on 2017-09-08.
  6. 6.0 6.1 A. Helms, Richard (2006). Textbook of therapeutics : drug and disease management (8. ed.). Philadelphia [u.a.]: Lippincott Williams & Wilkins. p. 2003. ISBN 978-0-7817-5734-8. Archived from the original on 2017-09-08.
  7. Tate JE, Burton AH, Boschi-Pinto C, Steele AD, Duque J, Parashar UD (February 2012). "2008 estimate of worldwide rotavirus-associated mortality in children younger than 5 years before the introduction of universal rotavirus vaccination programmes: a systematic review and meta-analysis". The Lancet Infectious Diseases. 12 (2): 136–41. doi:10.1016/S1473-3099(11)70253-5. PMID 22030330.
  8. Marshall JA, Bruggink LD (April 2011). "The dynamics of norovirus outbreak epidemics: recent insights". International Journal of Environmental Research and Public Health. 8 (4): 1141–9. doi:10.3390/ijerph8041141. PMC 3118882. PMID 21695033.
  9. Man SM (December 2011). "The clinical importance of emerging Campylobacter species". Nature Reviews Gastroenterology & Hepatology. 8 (12): 669–85. doi:10.1038/nrgastro.2011.191. PMID 22025030.
  10. Tate JE, Burton AH, Boschi-Pinto C, Steele AD, Duque J, Parashar UD (February 2012). "2008 estimate of worldwide rotavirus-associated mortality in children younger than 5 years before the introduction of universal rotavirus vaccination programmes: a systematic review and meta-analysis". The Lancet Infectious Diseases. 12 (2): 136–41. doi:10.1016/S1473-3099(11)70253-5. PMID 22030330.
  11. Webb, A; Starr, M (April 2005). "Acute gastroenteritis in children". Australian Family Physician. 34 (4): 227–31. PMID 15861741.
  12. Zollner-Schwetz, I; Krause, R (August 2015). "Therapy of acute gastroenteritis: role of antibiotics". Clinical Microbiology and Infection. 21 (8): 744–9. doi:10.1016/j.cmi.2015.03.002. PMID 25769427.
  13. GBD 2015 Disease and Injury Incidence and Prevalence, Collaborators. (8 October 2016). "Global, regional, and national incidence, prevalence, and years lived with disability for 310 diseases and injuries, 1990–2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015". Lancet. 388 (10053): 1545–1602. doi:10.1016/S0140-6736(16)31678-6. PMC 5055577. PMID 27733282.
  14. GBD 2015 Mortality and Causes of Death, Collaborators. (8 October 2016). "Global, regional, and national life expectancy, all-cause mortality, and cause-specific mortality for 249 causes of death, 1980–2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015". Lancet. 388 (10053): 1459–1544. doi:10.1016/s0140-6736(16)31012-1. PMC 5388903. PMID 27733281.
  15. Webber, Roger (2009). Communicable disease epidemiology and control : a global perspective (3rd ed.). Wallingford, Oxfordshire: Cabi. p. 79. ISBN 978-1-84593-504-7. Archived from the original on 2015-10-26.
  16. Walker, CL; Rudan, I; Liu, L; Nair, H; Theodoratou, E; Bhutta, ZA; O'Brien, KL; Campbell, H; Black, RE (Apr 20, 2013). "Global burden of childhood pneumonia and diarrhoea". Lancet. 381 (9875): 1405–16. doi:10.1016/S0140-6736(13)60222-6. PMC 7159282. PMID 23582727.
  17. Dolin, Raphael; Mandell, Gerald L.; Bennett, John E., eds. (2010). "Chapter 93". Mandell, Douglas, and Bennett's principles and practice of infectious diseases (7th ed.). Philadelphia: Churchill Livingstone/Elsevier. ISBN 978-0-443-06839-3.
  18. Eckardt AJ, Baumgart DC (January 2011). "Viral gastroenteritis in adults". Recent Patents on Anti-Infective Drug Discovery. 6 (1): 54–63. doi:10.2174/157489111794407877. PMID 21210762.