Esperanto
Esperanto - "lingvo internacia"
 Esperanto | |
|---|---|
planned language (en)  , international auxiliary language (en) , a posteriori language (en) , constructed language (en) da modern language (en) | |
 | |
| Bayanai | |
| Farawa | 26 ga Yuli, 1887 |
| Amfani |
second language (en) da lingua franca (en) |
| Suna a harshen gida | Esperanto |
| Suna saboda |
Doktoro Esperanto (en) |
| Motsi |
Esperanto movement (en) |
| Take |
La Espero (en) |
| Al'ada |
Esperanto culture (en) |
| Ƙasa |
Esperantujo (en) |
| Location of formation (en) | Warszawa |
| Foundational text (en) |
Unua Libro (en) |
| Mabiyi |
Proto-Esperanto (en) |
| Maƙirƙiri |
L. L. Zamenhof (en) |
| Ƙasa da aka fara |
Russian Empire (en) |
| Gagarumin taron |
World Esperanto Congress 1905 (en) da World Esperanto Congress 1987 (en) |
| Linguistic typology (en) |
free-order language (en) , nominative–accusative language (en) , agglutinative language (en) , isolating language (en) da subject–verb–object (en) |
| Has grammatical case (en) |
accusative case (en) da nominative case (en) |
| Has tense (en) |
present tense (en) , past tense (en) da future tense (en) |
| Has grammatical mood (en) |
infinitive (en) , conditional (en) da volitive (en) |
| Tsarin rubutu | Baƙaƙen boko |
| Uses capitalization for (en) |
full name (en) da toponym (en) |
| Language regulatory body (en) |
Academy of Esperanto (en) |
| Signed form (en) |
Signuno (en) |
| Ethnologue language status (en) |
3 Wider Communication (en) |
| Karatun ta |
Esperantology (en) da interlinguistics (en) |
| Mai ganowa ko mai ƙirƙira |
L. L. Zamenhof (en) |
| Described at URL (en) | cals.info…, database.conlang.org… da inthelandofinventedlanguages.com… |
| Hashtag (en) | Esperanto |
| Tuta |
Esperanto flag (en) |
| Tarihin maudu'i |
history of Esperanto (en) |
| Amfani wajen |
Esperantist (en) |
| Rukunin da yake danganta |
Category:Esperanto pronunciation (en) |
| IRC channel URL (en) | irc://irc.freenode.net/esperanto |
| Stack Exchange site URL (en) | https://esperanto.stackexchange.com |
| Wikimedia language code (en) | eo |
| Nada jerin |
list of Esperanto-language albums (en) |
| Category for films in this language (en) |
Category:Esperanto-language films (en) |
| Esperanto | ||
|---|---|---|
| Flag of Esperanto | 
| |
| Created by | L. L. Zamenhof | |
| Date founded | 1887 | |
| Setting and usage | International auxiliary language | |
| Total speakers | Native: 200 to 1000 (1996, est.) | |
| Category (purpose) | constructed language
| |
| Category (sources) | Vocabulary from Romance and Germanic languages; phonology from Slavic languages | |
| Regulated by | Akademio de Esperanto | |
| Language codes | ||
| ISO 639-1 | eo | |
| ISO 639-2 | epo | |
| ISO 639-3 | epo | |
| Linguasphere | ||
| Note: This page may contain IPA phonetic symbols in Unicode. | ||
Sunayen karatuttukan Fasfutan Esperanto
gyara sasheAkasin hankali masu daban a cikin amfani. Daya daga cikin su ya sanya haruffan sirkumfleksa da digraphs na h. Akwai damuwa na grafiki kamar hanyoyi masu fito-kashi mai sirkumfleksa tare da carets.
H-takardar
gyara sasheIdan an gano a kan teburajin babu mai iya koma rubutu da lambobbin karatun (^) da (˘), za a iya sa lambobbin rubutu (^) da lambobbin na "h" da lambobbin (˘) duk da haka ba ya yi amfani. Amma a mafita na wannan karatun, to zai iya yi alama: "ch=ĉ; gh=ĝ; hh=ĥ; jh=ĵ; sh=ŝ". Idan mutane suke buɗe rubutun masu bayarwa (,), za su iya yi amfani, domin al'amura ba su sa su suƙe da waje (,). An yi amfani da lambobbin (,) zai iya sa suƙe (') ko (-). Misali: sign,et,o = sign'et'o = sig-net-o.}}</ref>
Sunayen karaɗin asalin kuma dukan abubuwa da digraphs ta ɓangare da mutum da aka ɓangaraka, wato L. L. Zamenhof. Ya ba muɗewa ya ce ya yi amfani da u a cikin tsohon ŭ, da kuma digraphs da h ga lambobbin saukin sirkumfleksa. Misali, ŝ ya sauya da sh, kamar yadda a shanco don ŝanco (chance). Inda suke tsohon abubuwan an bayar da sh, suna buƙatar taƙaitaccen kwarewa ko da ɗakin hyphen, kamar su ses-hora (shida-kuɗi) ko flug'haveno (bandar fashewa).[1]
Ƙin kuma, tsarin ASCII na asalinsu da ake rubuta rubutu baya ya shigo da kyamar kyamar lokaci yana da amfani a rubutu masu saukar h-digraphs, saboda abubuwan da suka hada da rubutu ĉ za su yi ta adireshin cikin dukan rubutu ta c da kuma ƙofa ta adireshin cikin dukan rubutu ta d. Rubutun ĉu za su yi ta bayar da ci, amma za a iya saurara a cikin h-takardar, chu za su zaɓa a baya da ci.
X-takardar
gyara sasheTsarin mai nauyi na bude ta kuma rubutu a Fasfutan Esperanto tare da sunan "x-takardar", wato ya sa amfani da x daga sunan h a rubutu masu saukar h-digraphs, kuma ux don ŭ. Misali, ŝ ta bamu da sx, kamar yadda aka ba su sxi don ŝi da kuma sxanco don ŝanco.
X-digraphs suna buƙatar taimakawa a cikin h-takardar:
- x bai ƙunshi haruffa a haruffa na asalin Fasfutan Esperanto, domin amfani da shi ba zai yi damuwa ba.
- Rubutun digraphs yana buɗe ɗaya ɗaya yayin rubutun abuɗayi masu bayarwa; misali, sxanco (don ŝanco) za su zaɓa a baya da super, haruffa ta h-takardar shanco za ta zaɓa a baya da ita. Bayani ya yawaita a cikin abuɗayi masu haɗa ko abuɗayi masu zauna da 'z' a cikin harsunan ko rubutun da ba a yi nasara da suna sakamako ba
- misali, harsunan da ba suka haɗa da rubutu reuzi ("sake haɗa") za su zaɓa a baya da reuxmatismo (don reŭmatismo "rheumatism").
X-takardar ya samu lokacin kuma h-takardar, amma yana da turo da ba zai fahimta yanzu a kan Fundamento de Esperanto. Haka kuma, a cikin gasarwa 2007, Akademio de Esperanto ta bayyana karshe don amfani da tsarin yau da kullum ta rubutu lambobbin Fasfutan Esperanto, a cikin wurin cewa wannan zai yi amfani ba "gare kuɗin da mutane ba su iya amfani da lambobbin kasashen a yi, kuma a wurin da lambar suna taimakawa na h-takardar da ya bayyana a Fundamento bai ɗauko da shi ko kuma ba da damuwa ba."[2] Wannan babu sabon aini ko da irin alama ko da asali masu saukar tsarin Unicode ga mutumin da ya bayyana.
Wani matsalar abuɗayi mai haɗa na substituti na x-takardar yana da ƙarfi a rubutu da rubutu biyar, da ya kuma tsere da rubutun kamar Ux don ŭ ya bamu da damuwa ne idan aka amfani da rubutun Faransa, saboda wani abuɗayi masu haɗa na Faransa, domin an kirkira rubutu da za suka tafi a waje aux ko eux. 'Aux,' misali, wata abuɗayi a dukan harsunan (aŭ a Fasfutan Esperanto). Kowace kula da za a sake amfani da sakamako na rubutu zai kirkira rubutu da za suka tafi a waje da Fasfutan Esperanto. Watau abuɗayin Turanci kamar "auxiliary" da "Euxine" za suka kula duka game da hanyoyin yanzu. Wani tsarin da mutane kusan suka koyi, kamar yadda aka yi a bayyane na Wikipedia na rubutu MediaWiki daga gasar 2002, wani don Brion Vibber, shi ne ya amfani da xx don haifar da sakamako na ux zuwa ŭ sakamako, misali "auxx" zai yi "aux".[3][4] Wani mutum kusan ya yi bayanin amfani da "vx" a matsayin amfani da "ux" don ŭ don kawo la'akari wannan matsalar, amma wannan tsauni na tsarin ba da damuwa ne.
Y-takardar
gyara sashe- sunayi = Y-takardar
- noma = Alphabat
- wani_kanawa = Y-takardar, ipsilono-kodo
- ipa-note = babu
- Ĉ = Cy
- Ĝ = Gy
- Ĥ = X
- Ĵ = Jy
- Ŝ = Sy
- Ŭ = W
Misali: eĥoŝanĝoj ĉiuĵaŭde ("echo-change every Thursday") zai iya yi "exosyangyo cyiujyawde".
Sarari na asali:
Ĉiuj homoj estas denaske liberaj kaj egalaj laŭ digno kaj rajtoj. Ili posedas racion kaj konsciencon, kaj devus konduti unu al alia en spirito de frateco.
Ĉiuj rajtoj kaj liberecoj difinitaj en tiu ĉi Deklaracio validas same por ĉiuj homoj, sen kia ajn diferencigo, ĉu laŭ raso, haŭtkoloro, sekso, lingvo, religio, politika aŭ alia opinio, nacia aŭ socia deveno, posedaĵoj, naskiĝo aŭ alia stato. Plie, nenia diferencigo estu farata surbaze de la politika, jurisdikcia aŭ internacia pozicio de la lando aŭ teritorio, al kiu apartenas la koncerna persono, senkonsidere ĉu ĝi estas sendependa, sub kuratoreco, ne-sinreganta aŭ sub kia ajn alia limigo de la suvereneco.
Y-sistemo:
Cyiuj homoj estas denaske liberaj kaj egalaj law digno kaj rajtoj. Ili posedas racion kaj konsciencon, kaj devus konduti unu al alia en spirito de frateco.
Cyiuj rajtoj kaj liberecoj difinitaj en tiu cyi Deklaracio validas same por cyiuj homoj, sen kia ajn diferencigo, cyu law raso, hawtkoloro, sekso, lingvo, religio, politika aw alia opinio, nacia aw socia deveno, posedajyoj, naskigyo aw alia stato. Plie, nenia diferencigo estu farata surbaze de la politika, jurisdikcia aw internacia pozicio de la lando aw teritorio, al kiu apartenas la koncerna persono, senkonsidere cyu gyi estas sendependa, sub kuratoreco, ne-sinreganta aw sub kia ajn alia limigo de la suvereneco.
Anazarci
gyara sashe- - Esperanto, a, b, c Archived 2010-07-03 at the Wayback Machine
- - Kurso Saluton! Audiovisual koyo yanayin
- - Alfabeto de Esperanto
- Wikipedia
- Bildvortaro Archived 2012-01-28 at the Wayback Machine
- esperanto-afriko.org Archived 2011-01-11 at the Wayback Machine
- esperanto.net Esperanto 62 lingvoj
- Esperanto.net , (angle) Archived 2016-07-12 at the Wayback Machine
- - ĉinia radio internacia - esperanta retpaĝo
- "uea-radikoj-685"
- (- reta-vortaro.de)
- "Esperanto"; FUNDAMENTO DE ESPERANTO Antaŭparolo; Gramatiko: GRAMMAIRE (Gramatiko Franca); GRAMMAR ( — Angla); GRAMMATIK ( — Germana); ГРАММАТИКА ( — Rusa); GRAMATYKA ( — Pola);Ekzercaro, Universala Vortaro
- ( Esperanto), PIV Plena Ilustrita Vortaro Eldono 2005 Archived 2008-09-16 at the Wayback Machine
- (Afrika fulfulde)
- - Benson-Esperanto-Edmonton
- ↑ Lenio Marobin, PY3DF (2008) 'Morsa kodo kaj Esperanto – rekolekto de artikoloj iam aperintaj'[permanent dead link], ILERA Bulteno n-o 70, p-o 04.
- ↑ "Akademio de Esperanto: Oficialaj Informoj 6 - 2007 01 21". akademio-de-esperanto.org. Archived from the original on 29 March 2013. Retrieved 22 January 2013.
- ↑ Wikipedia:Wikipedia Signpost/2012-12-31/Interview
- ↑ Chuck Smith. "Unicoding the Esperanto Wikipedia (Part 3 of 4)". Esperanto Language Blog. Retrieved 14 January 2013.